|
Voyaga yetmagan ishlari bo‘yicha maxsus komissiyalar
. Jinoyat, jinoyat-
prots ssual, jinoyat-ijroiya qonunchiligida, Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiya
normalariga muvofiq k luvchi voyaga yetmaganlarga oid odilsudlovni amalga
oshirishning batafsil d tallashtirilgan qoidalari o‘z aksini topgan. Bolalarni
nazoratsiz qoldirish, qarovsizlikni bartaraf etish maqsadida, shuningd k,
huquqbuzarliklarni oldini olish maqsadida 2000-yildan buyon voyaga yetmaganlar
223
Sbornik m jdunarodnqx dokum ntov Komit ta OON po pravam r
nka /Otv. r d. A.X.Saidov. –T.: NSPCh,
2014. -S.9
374
ishlari bo‘yicha komissiyalar faoliyat yuritib k lmoqda.
O‘zb kiston R spublikasi
Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 21-sentabrdagi 360 raqamli “Voyaga
yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyalar faoliyatini takomillashtirish
to‘g‘risida”gi Qarori
ushbu komissiyalarning obro‘sini yanada mustahkamladi va
ijtimoiy og‘ir ahvoldagi oilalar bilan profilaktika ishlarini olib borishni yangi bir
pog‘onaga ko‘tardi. O‘zb kiston R spublikasi Vazirlar Mahkamasi, viloyatlar,
Toshk nt shahri, Qoraqalpog‘iston R spublikasi Vazirlar Mahkamasi, tuman va
shahar hokimiyatlari huzurida 246 dan ortiq bunday maxsus komissiyalar tashkil
etilgan. Ushbu komissiyalar xalq ta’limi, o‘rta va o‘rta maxsus ta’lim, sog‘liqni
saqlash, ijtimoiy ta’minot, prokuratura, ichki ishlar, m hnat organlari, ayollar
qo‘mitasi, kasaba uyushmalari, nodavlat notijorat tashkilotlari, mudofaaga ko‘mak
jamiyatlari, m hnat jamoalari, madaniy-ma’rifiy va boshqa muassasalarning
vakillaridan tashkil etiladi.
Komissiyalarning asosi vazifalari quyidagilardir:
voyaga yetmaganlarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini himoya
qilish va tiklash, voyaga yetmaganlarni qarovsiz qolishi, ular tomonidan buzarlik
va jamoatga noloyiq bo‘lgan harakatlarni sodir qilishiga olib k luvchi sabablarni
o‘rganish va ularni bartaraf etish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish;
voyaga yetmaganlarning qarovsiz qolishi va buzarligi bo‘yicha profilaktika,
ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish masalalari bo‘yicha
davlat organlari, o‘zini o‘zi boshqarish organlari va jamoat birlashmalari
faoliyatlarini muvofiqlashtirish;
voyaga yetmaganlarning qarovsiz qolishi va buzarliklarini profilaktika
qilish, ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha
takliflar tayyorlash va boshqa masalalar.
Komissiyalar o‘z vazifalarini amalga oshirishida k ng huquqlarga egadir:
komissiya ishi uchun davlat organlari, korxonalar, muassasalar va
tashkilotlardan zarur bo‘lgan ma’lumotlarni olish;
375
komissiya majlislarida bolalar va o‘smirlarning tarbiyasi va yashash
sharoitlariga t gishli masalalar bo‘yicha organlar, korxonalar, muassasalar va
tashkilotlarning rahbarlarining xabarlarini eshitish;
voyaga yetmaganlar, ota-onalar bilan shaxsan qabul o‘tkazish, ularning
shikoyatlari va arizalarini ko‘rib chiqish, ularning shaxsiy ishlari bilan tanishib
chiqish va boshqa shu kabilar.
Komissiyalar o‘z vakolatlaridan k lib chiqib, davlat organlari, korxonalar,
muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar tomonidan bajarilishi
shart bo‘lgan qarorlar qabul qiladi.
Bola huquqlarini ta’minlashda O‘zb kiston R spublikasida shakllangan
inson huquqlari bo‘yicha milliy m xanizmning o‘ziga xos xusutsiyatlari
quyidagilarda ko‘rinadi:
Birinchidan,
bir n cha milliy institutlarning tashkil etilishi bola huquqlariga
rioya etish va ularni himoya qilish sohasidagi imkoniyatlarni anchagina
ko‘paytirishga imkon b rdi, chunki ular amaliy ishlari bilan huquqni qo‘llash
amaliyotida bola huquqlarini amalga oshirishga, davlat organlari faoliyatida qonun
ustuvorligi tamoyilining qaror topishiga, xalqaro huquq normalarini milliy
qonunchilikka impl
ntatsiya qilishda, inson huquqlari, shu jumladan, bola
huquqlari madaniyatini rivojlantirishga faol ta’sir ko‘rsatishmoqda.
Ikkinchidan,
inson huquqlari bo‘yicha milliy institutlar r spublikada bola
huquqlari bo‘yicha qonunchilikka rioya etilishini t kshirishda faol ishtirok
etishmoqda, doimiy ravishda bola huquqlari va ularni O‘zb kistonda himoya qilish
xanizmlari masalalari bo‘yicha s minarlar va konf
nsiyalar tashkil
etishmoqda.
Uchinchidan,
ushbu institutlar mamlakatda bola huquqlariga rioya etish
masalalarini hal etishda, bola huquqlariga oid qonunchilikni takomillashtirishda
o‘z faoliyatlarini nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlik qilish asosiga qurishmoqda.
To‘rtinchidan,
milliy institutlar bola huquqlari sohasida xalqaro-huquqiy
hujjatlarni amalga oshirish yuzasidan xalqaro nazorat jarayonida, xalqaro
organlarga yakka tartibda (individual) murojaat qilishga bo‘lgan huquqni amalga
376
oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Shuningd k, O‘zb kistonning BMTning Inson
huquqlari bo‘yicha k ngashi va Bola huquqlari bo‘yicha qo‘mitadagi faoliyatida
hamda bola huquqlari sohasida BMT organlari bilan hamkorlik qilishda muhim rol
o‘ynovchi Milliy institutlar bo‘yicha xalqaro muvofiqlashtiruvchi qo‘mita bilan
hamkorlik qilishida katta ahamiyat kasb etadi.
shinchidan,
mamlakatda inson huquqlari bo‘yicha milliy institutlar bilan
bir qatorda bola huquqlari va erkinliklarini himoya qilish bo‘yicha institutsional
tizimga qo‘shimcha muvofiqlashtiruvchi organlar tizimi ham shakllandi. Bu
tizimning o‘ziga xos xusutsiyatlari esa,
a) bola huquqlari va erkinliklari sohasida
idoralararo ishchi guruh
shaklida
h
uquqni muhofaza qiluvchi organlar va boshqa davlat organlari tomonidan inson
huquqlari va erkinliklariga rioya etilishi holatini o‘rganishda;
b)
spublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi orqali ma’naviy barkamol
va jismoniy sog‘lom avlodni tarbiyalash ishlari samaradorligini oshirish, jismoniy
imkoniyatlari ch klangan bolalar, notinch oilalar bolalari yoki ota-onalari qarovisiz
qolgan bolalarning to‘liq ijtimoiy moslashuvini ta’minlashda;
v) mamlakatda bola huquqlari muammolari bilan shug‘ullanuvchi vazirliklar
va idoralar, shuningd k, fuqarolik jamiyati institutlari faoliyatini ixtisoslashgan
holda idoralararo shaklda muvofiqlashtirishda;
g) v
oyaga yetmagan ishlari bo‘yicha maxsus komissiyalar faoliyati orqali
mamlakatda yuv nal adliyani shakllantirilishida ko‘rinmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
