Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Bir tomondan

, Vakil zimmasiga tarbiyaviy va ma’rifiy funksiyalar

yuklatilgan: u inson huquqlari bo‘yicha boshqa milliy tizimlar qatori inson

huquqlarini himoya qilish va ularga rioya qilish zaruratini yalpi tan oldirish va

tushunishga k ng ko‘lamda ko‘maklashadi, jamiyatga O‘zb kiston qonunlari va

xalqaro normalarida mustahkamlab qo‘yilgan inson huquqlari, kafolatlari va

burchlari haqida atroflicha axborot b radi.

Ikkinchi tomondan

, Vakil fuqarolar huquqlarining b g‘araz va insonparvar

himoyachisidir: u inson huquqlari buzilganligi to‘g‘risidagi shikoyatlarni ko‘rib

chiqadi va t kshiradi, ayrim tashkilotlar va mansabdor shaxslar yo‘l qo‘ygan

xatoliklarni tugatish yuzasidan tadbirlar tavsiya qiladi, fuqarolarning huquqlari

tiklanishiga yordamlashib, inson huquqlarining jiddiy ravishda buzilishiga

sababchi bo‘lgan shaxslarni qonunga binoan javobgarlikka tortish to‘g‘risida

tavsiya qilishga ham haqlidir. Misol uchun, Oliy Majlisning Inson huquqlari

bo‘yicha vakili (ombudsman)ning 2010-yil uchun faoliyati to‘g‘risidagi hisobotida,

“Fuqarolar Ombudsmanga yo‘llagan o‘z murojaatlarida ota-onalarning (ular o‘rini

bosuvchi shaxslarning) bolalarga qo‘pol muomala bo‘layotganliklari, voyaga

yetmaganlarning alim nt olish hukquqlarini hal etishdagi qiyinchiliklar, fuqarolar

o‘zini o‘zi boshqarish organlari, t gishli davlat tuzilmalarining ular muammolariga

loqaydlik bilan munosabatda bo‘layotganliklari haqida ma’lum qiladilar. Ushbu

toifadagi fuqarolarning huquqlari buzilishiga yo‘l qo‘yilayotganligi to‘g‘risida

xolis axborot olish maqsadida Ombudsman tomonidan turli instansiyalarga 228 ta

so‘rovnoma yuborildi. Shundan 49ta holatda huquq buzilish holatlari o‘z tasdig‘ini

topdi. Ijobiy hal qilingan shikoyatlarning 30 foizga yaqini bolalar hayoti va

faoliyatining turli sohalarida ularning huquqlari va qonuniy manfaatlari

kamsitilishi bilan bog‘liqdir.

207

Ombudsman Hisobotida bola huquqlarini himoya qilishga oid ayrim

misollar ham k ltiriladi. Misol uchun, “Fuqaro Ye.I. ustidan, uning onasi O.V.

shikoyat qilib, unda 2002-yilda tug‘ilgan, bolalikdan nogiron n varasini qarovsiz,

207

 O‘zb kiston R spublikasi Oliy Majlisi Inson huquqlari bo‘yicha vakilining (ombudsmanning) 2010-yildagi

faoliyati to‘g‘risida hisobot. –Toshk nt-2011.-B.81

---

362

lozim darajadagi e’tiborsiz va parvarishsiz qodirganligi to‘g‘risidagi shikoyati

Ombudsman tomonidan nazoratga olindi va unda bayon etilgan dalillar

Ombudsmanning Toshk nt shahri bo‘yicha mintaqaviy vakili hamda Toshk nt

shahar M hnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmasi xodimi

ishtirokida t kshrilgan. T kshiruv natijasida nogiron bola 1-M hribonlik bolalar

uyiga joylashtirildi, natijada uning jismoniy ahvoli ancha yaxshilandi. Bundan

tashqari, murojaat qiluvchiga aslida k lini va uning fuqarolik erini ota-onalik

majburiyatlarini bajarishga majbur qilish masalasi yuzasidan sud organlariga

murojaat etish tavsiya qilindi.”

Ikkinchi misol, “G‘azalk nt shahridagi int rnatning sobiq tarbiyalanuvchisi

R.S.ning o‘z uy-joyi yo‘qligi, Angr n shahrida uy-joy uchun navbatda turuvchilar

soni ko‘pligi to‘g‘risidagi murojaati Ombudsmanning alohida nazoratiga olindi.

Yetimning manfaatlarini ko‘zlab iltimosnoma Toshk nt viloyat hokimligiga

yuborildi. Viloyat hokimligi arizachining qonuniy huquqlarini qanoatlantirish

imkoniyatini izlab topdi va unga ushbu aholi punktidan kvartira ajratildi.”

208

Uchinchi tomondan

, Vakil faoliyati chuqur tahliliy ish bilan bog‘liq: u

mamlakatda inson huquqlariga qanday rioya qilinayotganligini o‘rganishi va tahlil

etishi, inson huquqlari buzilishini k ltirib chiqaruvchi omillarni aniqlashi,

O‘zb kiston normalarining shu sohadagi xalqaro shartnomalarga qanchalar

muvofiqligini t kshirishi, inson huquqlariga amal qilishni ta’minlaydigan dasturlar

ishlab chiqishi va, boshqa tashkilotlar tayyorlagan analitik dasturlarning hayotga

tatbiq etilishida ishtirok etishi lozim.

Vakil faoliyatining