«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti

Nazorat savollari 
1.  Ko„p  qavatli    to„sin  yopmali    sanoat  binolari  namunaviy  konstruksiyalari    loyihalanadigan  
asosiy sxemalarni izohlab bering. 
2. Ko„p qavatli sanoat binosining asosiy konstruktiv elementlarini izohlab bering. 
3. To„sinsiz temirbeton karkas binolari haqida nimalar bilasiz? 
4. Zamonaviy ko„p qavatli sanoat binolarini loyihalash bo„yicha nimalar bilasiz? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

175 
 
17 - MA’RUZA 
TEMIR YO‘L BINOLARI HAJMIY-TARHIY ECHIMI VA ULARGA BOG‘LIQ 
INSHOOTLAR. 
Reja: 
1.
 
Transport binolari 
2.
 
Temir yo`l vokzallari klassifikatsiyasi 
 
Temir  yo`l  transporti  va  transport  qurilishidagi  xizmat  ko`rsatuvchi  binolarning  hajmiy-
rejaviy yechimi. 
Temir yo`l vokzallari klassifikatsiyasi 
Magistral yo`lida joylashuviga ko`ra: 

 
Oxiri berk; 

 
Tugunsimon; 

 
Oraliqdagi. 
Temir yo`liga nisbatan binoning joylashuviga ko`ra: 

 
Orol ko`rinishidagi; 

 
Sohil ko`rinishidagi; 

 
Oxiri berk ko`rinishidagi; 

 
Joylashuvi ko`ndalang ko`rinishidagi.  
Yo`lovchi qabul qilish imkoniyatiga ko`ra: 

 
Kichik ( 25 – 300 yo`lovchi); 

 
O`rtacha (300 – 700 yo`lovchi); 

 
Katta (700 -1500 yo`lovchi); 

 
Yirik (1500dan ortiq yo`lovchi) 
Vokzalning temir yo`l sathiga nisbatan   vertikal joylashuvi: 

 
gorizontal; 

 
yuqorida; 

 
pastda joylashgan turlariga bo`ladi.  
 
 
 
 
 
 
 

---

176 
 
a) 
 
b) 
 
v) 
 
g) 

---

177 
 
 
 
1-rasm. Temir yo`liga nisbatan binoning joylashuviga ko`ra klassifikatsiyasi 
 
 
2-rasm. Vokzalning temir yo`l sathiga nisbatan   vertikal joylashuvi 
 
Temir yo`l vokzali xonalarining asosiy guruhlari 

---

178 
 
 
 
Vokzallarni loyihalashda shaharga keluvchi va ketuvchi yo`lovchilar oqimini, hamda halqaro 
va shaharlararo harakatlanuvchi yo`lovchilar oqimini ajratish kerak.  
Bunda  shaharga  oid,  shaharlararo,  tranzit  va  halqaro  yo`lanishdagi  yo`lovchilar  guruhlari 
oqimi kesishmasligi chora-tadbirlarini qo`llash lozim. 
 
 
 
3-rasm. Miass stantsiyasidagi vokzal namunasi 
Temir yo`l vokzallari bosh tarxini loyihalash 
Vokzallar  shahar  markazi  bilan  magistral  yo`llar  orqali  bog`lanishi  kerak. 
Vokzal  oldi 
maydonining o`lchamini
  0,25 Ga  dan 2,5 – 5,0 Ga cha bo`ladi. 

---

179 
 
Vokzal oldi maydonida vokzal binosidan tashqari quydagi binolar bo`lishi kerak: 
pochtamt yoki 
aloqa  bo`limi,  savdo-sotiq  pavilonlari,  mehmonxona,  jamoat  ovqatlanish  shahobchalari  (kafe, 
oshxona, restoran). 
 
  Vokzal  oldi  maydonida  shaharga  keluvchi  va  ketuvchi  yo`lovchilar  oqimini  ajratish,  hamda
, 
yo`lovchilarni  jamoat  transporti  bekatiga  va  avtoulovlar  to`xtash  joyiga  olib  boradigan  qisqa 
yo`llarni ko`zda tutish kerak.  
  Yo`lovchilarni platformagayetkazib beruvchi tonnel va ko`priklarning eni:  
3 - 4 m, 
yo`lovchilar platformasini 
esa – 6 m dan 12 m oralig`ida qabul qilish lozim. 
  Temir  yo`l  izlari 
  orasidagi  masofasi  1520  mm  ga  teng  bo`lib,  yonma-yon  joylashgan  temir 
yo`llarning o`qlardagi oraliq masofasi - 4,2 m.  
 
 
 
10-rasm. Temir yo`l vokzallari bosh tarxi 

---

180 
 
 
 
11-rasm. Kaliforniyadagi regional transport markazi 
 
Gollandiyada 2013 yilda 1 kunda 11.000 yol`ovchini qabul qilish imkoniyatiga ega bo`lgan 
vokzal ishga tushdi
73
.   
 
 
 
12-rasm. Gollandiyadagi vokzal terminali 
 
 
Rotterdam  shahrida  kamon  o`qiga  o`xshash  bo`lgan  fasadga  ega  markaziy  vokzal  
loyihalangan. 
                                                 
73 David Littlefield  METRIC HAND BOOK  Planning and Design Data/ Elsevier Ltd, USA, 2008 – 851 p.  
 

---

181 
 
 
13-rasm. Rotterdam shahri  markaziy vokzali   
 
Gollandiyadagi    “Haag”  vokzali  tom  yopmasi  218  ta  romb  shaklidagi  oynali  rom 
panellardan tashkil topgan
74
.  
 
 
 
 
 
14-rasm. Gollandiyadagi  “Haag” vokzali 
 
 
 
Avstriyaning asosiy vokzalining tom yopma qismi oynasimon ko`rinishidagi arkalardan iborat. 
 
                                                 
74 http://www.architecturaldigest.com/gallery/new-train-station-architecture/all      ARCHITECTURE 9 Stunning 
Train Stations Around the World 
 

---

182 
 
 
 
15-rasm. Avstriyaning asosiy vokzali