Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

aqli raso

 jismoniy shaxslarni jinoiy 

javobgarlikka tortish mumkin. Agar ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan 

shaxs bunday qobiliyatga ega bo‘lmasa (aqli noraso bo‘lsa), jinoyat 

subyekti bo‘lmasligi mumkin.  

Shaxs  o‘z qilmishlariga javob bera olishi va jinoiy javobgarlikka 

tortilishi uchun u yetarli  yoshga yetganlik bilan bog‘liq holda qilmishini 

aniq anglay olish darajasiga ega bo‘lmog‘i ham lozim. Aniq anglay olish 

va ijtimoiy rivojlanish darajasi ma’lum yoshga yetish bilan paydo bo‘ladi, 

qachonki oila, maktab, ijtimoiy muhit ta’sirida nima yaxshiyu  nima 

yomon, qanday hollarda uning harakatlari jamiyat va boshqa insonlarga 

zarar yetkazishini tushunadi.  

Yosh 

nafaqat jinoyat subyektining insonga xos bo‘lgan umumiy 

alomati, shuningdek, jinoiy javobgarlikning paydo bo‘lishi yosh bilan 

bog‘liq. Yosh chegarasini  o‘rnatishda qonun chiqaruvchi tomonidan 

ijtimoiy xavfli qilmish sodir etganda jinoiy javobgarlikka tortilish 

masalasini hal etishga imkon yaratuvchi, shaxsning kerakli rivojlanish 

darajasi, hayotiy tajribasi barkamolligini aniqlash mumkin bo‘lgan talablar 

e’tiborga olinadi. Bundan tashqari, jinoyat yoshini o‘rganish jarayonida 

qonun chiqaruvchi tibbiyot, psixologiya, pedagogika va boshqa fanlar 

xulosalarini hisobga oladi, shuningdek, ko‘pchilik  o‘smirlar uchun odatiy 

bo‘lgan hayot yo‘lining turli bosqichlaridagi shakllanish va rivojlanish 

sharoitlaridan kelib chiqadi. 

Jinoyat qonuni yosh tushunchasini aks ettiruvchi maxsus normaga ega 

emas, u faqat, agar shaxs qandaydir jinoyat sodir etganda, jinoiy 

javobgarlikni vujudga keltiruvchi yosh chegaralarini ko‘rsatadi.