Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali 2 – ma’ruza: oziq-ovqat tarkibidagi suv va uning kimyoviy tavsifi

Suvning siqiluvchanlik xossasi. 

 Bosim ko‘tarilganda hajmni kamayishi suvning siqiluvchanligiga xosdir. Oddiy 

suyuqliklarda  siqiluvchanlik  harorat  bilan  birga  oshadi.  Yuqori  haroratda  suyuqlik 

yumshoq, zichligi kam, uni siqish oson bo‘ladi. Suv yuqori haroratda 50

0

C larda o‘zini 

xuddi  shunday  tutadi.  Past  haroratda  esa  0  dan  45

0

C  gacha  suvning  siqiluvchanligi 

qarama-qarshi holatda o‘zgaradi, natijada 45

0

C minimum ko‘rinadi. Suvning izotermik 

siqiluvchanligi 0

0

C da muzning izotermik siqiluvchanligiga qaraganda 4 barobar katta. 

 

5 dan 30

0

 C gacha intervalda bo‘lgan moddalar siqiluvchanligi 

T, 

o

C 

Β

s 

. 

10

12

, din/sm

2

 

suv 

metanol 

benzin 

5 

51,6 

- 

84,2 

10 

48,7 

114,9 

88,5 

15 

- 

118,8 

92,2 

25 

46,6 

122,7 

95,6 

---

30 

45,8 

131,0 

103,1 

 

Suvning  yana  bir  kuchli  xususiyatlaridan  biri  issiqlik  sig‘imini  haroratga 

bog‘liqligi.  Moddani  haroratini  bir  gradusga  ko‘tarish  uchun  qancha  issiqlik 

sarflanishini issiqlik sig‘imi ko‘rsatadi. Moddani isitishda issiqlik sig‘imi ko‘tariladi, 

suvninig issiqlik sig‘imi harorat ko‘tarilishi bilan 0

0

C dan 37

0

C gacha tushadi va 37

0

C 

dan 100

0

C gacha ko‘tariladi. Suv bug‘ining issiqlik sig‘imi muzning issiqlik sig‘imiga 

yaqinlashadi. Minimal suvning issiqlik sig‘imi 37

0

C atrofida bo‘ladi. Bu harorat inson 

tanasi uchun normal hisoblanadi (36.6-37

0

C). Aynan shu haroratda inson organizmida 

qiyin biokimyoviy jarayonlar kechadi, demak energetika nuqtai nazaridan eng qulay 

sharoit hisoblanadi.  

 

Agrega

t holati 

Moddaning issiqlik sig‘imi (C

o

r, 

kal/mol) 

N

2

O 

NH

3

 

CH

4

 

HCl 

H

2

 

Hg 

Na 

Gaz 

8,7 

9,9 

… 

6,7 

6,9 

… 

5,0 

Suyuq 

18,0 

12,0 

11,0 

12,0 

11,0 

6,8 

7,6 

Qattiq 

9,0 

9,0 

14,0 

15,0 

13,0 

6,7 

8,0