Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I

1  Qarang: Арабско-русский словарь.  -   М.:  1962.  -  91 с.
2  0 ‘sha kitob.  С.  765.
295

---

va «botil»ligi haqida «Hidoya»da shunday deyiladi:  «Mut’a birorta 
ayolga:  men sendan falon muddatga faloncha pul  evaziga  (jinsiy) 
foydalanaman»  — deyishdir.
Oilaning  psixologik,  ijtimoiy-ma’naviy  muhitining  farzand  tar­
biyasiga  ta’siri.  Oila  nomusi  va  sha’nini  saqlashda  ota-ona  va
 
farzandlar  mas’uliyati. 
Har  bir  insonning  shakllanishi,  voyaga 
yetishi,  o‘zini  shaxs  sifatida  namoyon  etishida  u  tarbiya  topgan 
oiladagi  tarbiyaning,  ma’naviy-ruhiy  muhitning  o‘rni  kattadir. 
Shuning uchun ham  ajdodlarimiz qurilajak oilaning mustahkam- 
ligini  ta’minlaydigan jihatlarga  alohida  e’tibor  qaratganlar.  Yetti 
pushtini surishtirishdan tortib, oilaviy tutum ini, mahalladoshlari- 
ning bolajak qudalar,  kuyov yoki kelin haqidagi fikrlarini,  kasbu 
korini  batafsil  o‘rganishgan.  Yosh  oila  asoschilarining  oila  qu- 
rishga tayyorgarligini hisobga olish esa eng muhim omil sanalgan.
Haqiqatan  ham,  yoshlarning  jismonan  yetuklikka  erishgani 
hali ularni  oila  qurishga tayyorligini bildirmaydi.  Qachonki,  ikki 
yosh ham kichik jamiyat,  ya’ni oilani barpo  etishga ruhan tayyor 
bo‘lsalar,  shundagina  to‘kis  oila  bunyod  bolishi  mumkin.  Mu- 
taxassislarning  fikrlariga  qaraganda,  bugungi  kunda  ayrim  ota- 
onalar orzu-istaklarini tezroq ro‘yobga chiqarish maqsadida yoki 
farzandi  oldidagi  mas’uliyatdan  qochish  uchunmi,  farzandlarini 
erta turmush qurishga undashmoqda.  Ming afsuski, bu ko‘pincha 
ajralishlar bilan tugamoqda.
Oilada er-xotin bir-biri bilan nafaqat sevgi-muhabbat rishtalari 
orqali  bog‘langan,  balki  iqtisodiy-ijtimoiy,  m a’naviy-tarbiyaviy, 
eng  muhimi  avlodlarni  dunyoga  keltirish,  tarbiyalash  va  jami- 
yatga yetkazib berishdek o‘ta mas’uliyatli vazifa bilan ham o‘zaro 
bog‘liqdirlar.  Chunki «oila hayotning,  avlodlarning davomiyligini 
ta’minlaydigan, muqaddas urf-odatlarni saqlaydigan, kelajak nasl- 
lar  qanday  inson  bolib  yetishishiga  bevosita  ta’sir  ko‘rsatadigan 
tarbiya o'chogldir»1.  Bunda ularning maqsad-muddaolari uyg‘un, 
intilishlari mushtarak bolishi katta ahamiyat  kasb  etadi.
Oila  insonning  o‘z  imkoniyatlarini  ro‘yobga  chiqarishga  sha- 
roit  tug‘diradigan,  ruhan  orom  oladigan  makoni  bolishi  bilan