O’zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа`limi vаzirligi



Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/100
Sana02.01.2022
Hajmi0,6 Mb.
#307813
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   100
Bog'liq
Jahon Adabiyoti Ma'ruzalar Matni

MOLDAVAN ADABIYOTI
Moldaviya va Ruminiya hududida yashab kelayotgan moldavan xalqining qadimiy
milliy adabiyoti mavjud. Mazkur xalqning tili va adabiyotiga milodiy II-III asrlarda Yunon
tili   va   adabiyotining   ta'siri   kuchli   bo`ldi.   1918-1940-yillar   orasida   Moldaviya   Rumin
boyarlari zulmi ostida qolib ketdt. Valaxlar va moldavanlar yaratgan mavsum-marosim
qo`shiqlari, ertaklari bilan slavyan xalqlari folklor motiv va syujetlarining o`xshashligi bu
xalqlarning   uzoq   zamonlardan   o`zaro   yaqin   iqtisodiy-madaniy   aloqada   bo`lganini
tasdiqlaydi. Xalq yaratgan qo`shiq va ertaklarda Fet-Frumos vaana-Kosnyazyana singari
tadbirkor, dono, jismonan baquvvat qahramonlar obrazi yaratilgan bo`lsa, hikmatli so`z va
maqollarda xalqning qadimiy hayot tajribasi va falsafasi o`z aksini topgan. Cho`ponlar
hayotiga   bag`ishlangan   «Mioritsa»,   qasoskor   gayduklarning   mardligini   tasvirlovchi
«Pahlavon   Gruya   Grozovan»,   «Gurya   va   Novak»,   «Donchila»,   «Bujor»,   «Kordyanu»
haqidagi   balladalar   xalq   orasida   juda   mashhurdir.  XII-XIII   asrlarda   moldavan   yerlari
Kiyev-Volinskiy knyazligi ixtiyoriga o`tdi. XIV asrlarda Valaxiya va Moldvaiya mustaqil
knyazini tashkil topadi. Ayni shu davrda moldavan-valax adabiyotiga asos solinib, «Avliyo
va jafokash Ioan Noviy» diniy asari yaratildi. Asar muallifi Grigoriy Samlok, Mitropolit
Varlaam,   Dasifeylar   cherkov   adabiyotining   namoyandalari   edilar.   XVII   Dunay   bo`yi
knyazlarida   gullagan   o`rta   asr   adabiyoti   Ureke,   Miron   Kostin,   Nekulche   kabi
yilnomachilardan   tashqari,   Nikolay   Milesku   Spafariy,   Dmitriy   Kntimerga   o`xshash
donishmand   yozuvchilarni   ham   yetishtirdi.   1812-yilda   Bessarabiya   Rossiya   tarkibiga
qo`shilgach,   moldavan   adiblari   va   ziyolilari   G.Derjavin,   I.Krilov,   A.Pushkin,
M.Lermontov asarlaridan bahramand bo`lishdi. Hattoki, A. Pushkin Bessarabiyada uch yil
yashagan.   Shuning   natijasi   o`laroq,   maktablarda   ona   tili   o`qitila   boshlandi.   Ilk   teatr
namoyishlari   o`tkazildi,   «Rumin   bolarisi»   gazetasi   nashr   etila   boshlandi.   1840-1860-
yillarda hozirgi zamon moldavan adabiy tili va adabiyotini yaratish kurash avj oldi. Bunda
V.Aleksandr,   K.Negrutsi,   A.Russolarning   say'-harakati   bejiz   qolmadi.   Birgina   Vasile
Aleksandri   avval   Yassida,   keyinchalik   Parijda   tib,   matematika   va   huquq   fanlarini
o`rganishi   barobarida   adabiyot   bilan   shug`ullandi.   1848-yildagi   to`ntarishda   qatnashib
yutqizgach, G`arbiy Yevropa mamlakatlarini kezib chiqadi. «Moldaviya bilan xayrlashuv»,
«Ruminiyaning uyg`onishi», «Gayduk qo`shig`i», «Qaldirg`och qissasi», «Sibir yo`lida»,
«Bir tilla pul tarixi», «Sinzyana va Pepelya», «Ovidiy», «Blanduziy chashmasi» asarlarida
53


Aim.uz
Vasile   xalqning   ozodlikka   bo`lgan   intilishlarni   tasvirlashga   harakat   qilgan   va   xalq
vakillarining siymosini yaratishga intilgan.
XX asrning 60-yillarigacha moldavan adabiyotida D.Milev, M.Andreksu, T.Malay,
I.Kann, I.Lebedev, Ye.Bukov, N.Kostenko, B.Istru, P.Kruchenyuk, F.Ponomar, L.Barskiy,
A.Lutan,   Grigoriy   Adam,   A.Gujel,   V.Roshka,   Yu.Barjanskiy,   A.Busuyok,   I.Krutsular
barakali ijod qilishdi. Shu davrda yaratilgan «Poritse bobo», «Tongda», «Oltmish ikki
yarim», «Sayohatchilar», «Yurtimiz», «Ikki maktub», «Kurash», «G`alaba», «Ikki dunyo»,
«O`rmon qizi», «Tomulesa qudug`i yonida», «Posbon», «Nildan Bonngacha», «Poxorona
qo`shig`i», «Karpatda bahor», «Ozodlik haykali», «Ruet shahri» kabi asarlarda ijtimoiy
hayotning turli masalalari o`z ifodasini topgan. Bundan tashqari, «Yevgeniy Onegin», «Lik
chavandoz», «Poltava», «Lo`lilar» kabi o`nlab asarlar Moldavan tiliga o`girildi.
Moldavan   dramaturgiyasi   rivojida  Ye.Bukovning   «Qaynoq   Dunay»,   I.Drutsening
«Kasa Marg», L.Barskiyning «Kuyov», L.Koryanunning «Mening baxtim», «Muhabbat
soyasi» asarlarida alohida o`rni bo`lsa, hikoyachilikda ziddiyatli holatlar ko`paydi. Sho`ro
davlatini madh etuvchi hikoyalar barobarida xalqning real hayotini tasvirlovchi asarlar
ham   yozdi.   I.Drutsening   «Odamlarni   sog`inib»,   «Yuzma-yuz»,   «Bizning   xonadonda»
asarlari fikrimiz dalili bo`la oladi.

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish