O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Marshall talab haqida 
Marshallning  narxni  aniqlashda  talabning  ta‘sirini  tahlil  qilish  oson, 
degani  to‗g‗ri.  Ammo  talab  nazariyasida  Marshall  qoniqarli  darajada 
yecha  olmagan bir qancha muammolar  bor.  U  bu  muammolarni anglab 
yetgan,  lekin  ularni  oson,  deb  qutulgandek  tuyuladi.  Uning  talab 
nazariyasiga  qo‗shgan  eng  muhim  hissasi  talabning  narxga  nisbatan 


199 
 
egiluvchanligi  tushunchasini  aniq  ifodalaganidadir.  Talab  qilingan 
miqdor va narx bir-biriga teskari bog‗liqlikda bo‗ladi. Talab egri chizigi 
pastga  va  o‗ngga  siljiydi.  Talab  miqdori  o‗zgarishining  narxning 
o‗zgarishiga nisbati egiluvchanlik koeffitsiyenti orqali namoyon etiladi. 
Talab  miqdori  va  narx  bir-biriga  teskari  bog‗liq  bo‗lganligi  sababli 
hisoblangan  talab  egiluvchanligi  koeffitsiyenti  manfiy  bo‗lgan.  Odatda, 
ijobiy  egiluvchanlik  koeffitsiyentini  olish  uchun  tenglamaning  o‗ng 
tomoniga  manfiy  belgisi  qo‗shilgan.  Mahsulot  narxining  talab  qilingan 
miqdorga  ko‗paytmasi  iste‘molchilarning  umumiy  xarajatlariga  teng 
bo‗ladi yoki ayni paytda sotuvchining umumiy daromadiga teng bo‗ladi 
(p  x  q=  TYe  =TR).  Agar  narx  bir  foizgacha  tushsa,  talab  miqdori  bir 
foizga ko‗tarilsa, unda umumiy xarajat yoki daromad o‗zgarishsiz qoladi 
va  egiluvchanlik  koeffitsiyenti  birga  teng  bo‗ladi.  Agar  narx  tushsa  va 
umumiy xarajat yoki daromad oshsa, hamda egiluvchanlik koeffitsiyenti 
1  dan  yuqori  bo‗lsa  mahsulot  narxga  nisbatan  egiluvchan,  deb  ataladi. 
Agar narx berilgan foizgacha tushsa, talab miqdori kamroq foizga oshsa, 
umumiy  xarajat  va  umumiy  daromad  pasayadi,  egiluvchanlik 
koeffitsiyenti  esa  1  dan  kam  bo‗ladi  va  mahsulot  narxga  nisbatan 
noegiluvchan, deb ataladi. Marshall egiluvchanlik tushunchasini taklifga 
nisbatan  ham  ishlatdi  va  shu  orqali  iqtisodga  yana  bitta  foydali  usulni 
olib  kirdi.  Narxga  nisbatan  egiluvchanlik  tushunchasi  adabiyotlarda 
avval ham keltirilgan bo‗lsa ham Marshall o‗zining matematik qobiliyati 
bilan  uni  aniq  ifoda  eta  olgan  edi,  shuning  uchun  u  egiluvchanlik 
koeffitsiyentining kashfiyotchisi hisoblangan.  
Marshallning  fikriga  ko‗ra  odamlar  mahsulotlarni  ulardan  iste‘mol 
qilishi  orqali  olinadigan  nafliligi  tufayli  sotib  olishni  xohlaydilar. 
Marshall  tomonidan  foydalanilgan  naflilik  funksiyasi  yig‗indi  shaklida 
bo‗lgan,  u  umumiy  naflilikni  har  bir  mahsulotni  iste‘mol  qilishdan 
olingan  nafliliklarni  qo‗shish  orqali  topgan.  A  mahsulotni  iste‘mol 
qilishdan 
olingan  naflilik  iste‘mol 
qilingan 

mahsulotning 
miqdorigagina bog‗liq bo‗ladi, boshqa iste‘mol qilingan mahsulotlarning 
miqdoriga  emas.  Shuning  uchun  o‗rnini  bosuvchi  va  bir-birini 
to‗ldiruvchi mahsulotlar ta‘siri e‘tiborsiz qoldirilgan. Naflilik funksiyasi 
quyidagicha berilgan: 
 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish