F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Etiologiyasi aniqlanmagan ovqatdan zaharlanishlar. 

Alimentlar–paroksizmal–toksiz 

mioglobinuriya–kasalliklarini 

kelib 

chiqishida  dunyoning  turli  mamlakatlarida  baliq  mahsulotlarini  iste’mol  qilishga 

bog’liq  yuzaga  kelib  turadi.  Kasallikka  chalinganlarning  deyarli  barchasida 

mushaklarning  alimentlar  distrofik  va  mikrotik  o’zgarishlar  rivojlanadi,  buyrak 

funksiyasining  izdan  chiqadi,  MNS  funksiyasi  o’zgaradi.  Kasallikning  eng  asosiy 

klinik  belgisi  qatoriga  mushaklarda  to’satdan  yuzaga  keladigan  kuchli  og’riq 

xuruji,  mioglobinuriya.  Tabiatdan  zaharli  bo’lmagan  baliqlarda  (shuka,  okun, 

sudak)  zaharlilik  xususiyatini  ro’yob  qilishi  fitoplanktonlarga  oid  ovqatli 

mahsulotlarning  xususiyatlarini  o’zgarishi  bilan  tushuntiriladi.  Ammo,  bu  zaharli 

moddalarning tarkibida va xususiyati aniqlangan emas.  

«Ovqatdan 

zaharlanishlarda 

sanitariya-epidemiologiya 

xizmat 

muassasalarida  uning  kelib  chiqishi  sabablarini  tekshirib  hisobga  olish  va 

laboratoriya  tekshiruvlarini  o’tkazish  haqidagi  instruksiya»ga  muvofiq  tibbiy 

yordam  ko’rsatgan  vrachga  unga  birlamchi  tashhis  qo’ygan  yoki  ovqatdan 

zaharlanishga shubha qilgan shifokor quyidagilarni bajarishi shart: 

1.  Telefon,  telegraf  yoki  biror  xodim  orqali  sanitariya-epidemiologiya  markaziga 

shoshilinch xabar yuborish kerak. 

2.  Ovqatdan  zaharlanish  aniqlangandan  so’ng  12  soat  mobaynida  kasallik  haqida 

shoshilinch  xabarnoma  yuborish  lozim,  bunday  xabarnoma  058  hisob  shaklida 

tuman  DSENMning  kasallik  aniqlangan  aniq  manzilgoh  to’g’risida  ma’lumot 

beriladi. 

3. Kasallikning keltirib chiqargan ovqat mahsulotini yoki shubha qilingan mahsulot 

iste’moldan chetlanishi va keyinchalik bu mahsulotning tarqatilishi ta’qiqlanadi. 

---

 

103 

 

4. Shubhali ovqat qoldiqlari, qusish – materiallari (oshqozon yuvilgan suv), najas, 

siydiklar  to’planadi  va  lozim  bo’lganda  bemordan  qon  olib  gemokultura  uchun 

ekiladi. 

Bakterologik  tekshiruvlar  uchun  namunalar  og’zi  keng  shisha  idishlarga 

olinib,  ularning  og’zini  zich  berkilishiga  e’tiborni  qaratish  kerak,  olingan 

namunalarni  hajmi  200-300  ml  miqdorida  bo’lib,  pergament  qog’ozga  o’raladi, 

ustidan  kanop  yoki  rezina  bilan  bog’lanadi.  Konserva  qoldiqlari  topilgan  hollarda 

ovqat  qoldig’i  shu  idishning  o’zida  laboratoriyaga  jo’natiladi.  Najas  namunalarni 

olishda imkoni boricha eng oxirgi najas namunasi bo’lgani ma’qul (5-10 g). Agar 

najasda  shilliqlar,  yiring,  qon  qoldiqlari  yoki  izlari  bo’lsa  ularni  ham  albatta 

namunaga kiritish lozim bo’ladi.  

Qusuq  namunalari  (50-100  ml),  oshqozonni  yuvish  suvlari  (100-200  ml) 

miqdorida  har  bir  jabrlanuvchidan  olinadi,  lekin  namuna  olish  ba’zi  bir  dori-

darmonlarni iste’mol qilinishidan ilgari olinishi shart. 

Tomoq  va  burunlarda  surtma  olishda  sterillangan  paxtali  tamponlardan 

foydalaniladi. Namunaga yorliq yopishtiriladi, nomerlanadi va muhrlanadi. Har bir 

namuna  idishda  olingan  materialning  nomi,  namuna  olingan  bemorning  F.I.Sh. 

olingan  vaqti  ko’rsatiladi.  Bakteriologik  tekshirishlar  uchun  namunalarni  4-6

0

C 

haroratda bir kundan ortiq saqlash mumkin emas.