K arim a q osim ova

1)  so ‘z  bilan
 
tasvirlash; 2) grafik  tasvirlash.
S o ‘z  bilan  tasvirlash
  o'ziga  xos  m urakkab  ish  turi  bo'lib,  unda 
m anzarani  so 'z   yordam ida  aniq  qayta  tiklash  talab  etiladi.  S o 'z   bilan 
tasvirlash,  shuningdek,  grafik  tasvirlash  uchun  ham   o'qu vch i  m atnni, 
undagi  voqea  sodir  bo'lgan  vaziyatni,  qatnashuvchilarning  tashqi 
ko'rinishini,  xarakterli  xususiyatlarini  yaxshi  bilishi  zarur.  S o'z  bilan 
tasvirlashda  so'zlarni  aniq  tanlash  talab  qilinadi,  bu  esa  o 'quvchilar 
nutqini  rivojlantirishda  foydali  vositalardan  biri  hisoblanadi.
Tasvirlashdan  o'qituvchi  turli  m aqsadlarda,  chun o n ch i,  reja 
tuzishga  asos  sifatida,  qayta  hikoyalashga  tayyorlashda,  voqea  yuz 
bergan  sharoitni  aniqlashda  foydalanadi.  Tasvirlashdan  m ustaqil  ish 
sifatida  ham   foydalaniladi:  o'qituvchi  m atnning  m a’lum   qism idan 
o'quvchilarga  ju d a  m a’qul  b o 'lg an   m anzarani  so 'z   bilan  yoki  grafik 
tasvirlashni,  unga  m uallif  so 'zin i  tanlashni  h am da  turli  tabiat  m an- 
zaralarini,  qatnashuvchi  kishilarning  tashqi  k o'rinishini,  voqea  sodir 
bo'lgan joylarni  tasvirlashni  topshiriq  qilib  berishi  m um kin.
M atnni so 'z bilan tasvirlashga o'rgatishni  darslikda berilgan  rasmni 
m atndagi  shu  rasmga  mos  qism  bilan  taqqoslab  tasvirlashdan  boshlash 
kerak.
S o'z  bilan  tasvirlash  bosqichm a-bosqich,  maxsus  tayyorgarlikdan 
so ’ng  am alga  oshiriladi:
1.  M atndan  m anzara,  vaziyat  yoki  qahram onlam ing  tashqi  ko‘- 
rinishi  tasvirlangan  o 'rin la r  aniqlanadi.
2.  Nisbiy  tugallangan  o ’rinlar  ajratiladi.
3.  Tasvirlashga leksik-uslubiy tayyorgarlik ko'riladi,  ya’ni yozuvchi,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shoir qo'llagan  lug‘aviy birliklarga  o 'q u v ch ilar diqqati  tortiladi  va  u lar 
tahlil  qilinadi.  Tasvirlashda  so'zni  aniq  tanlashga  yordam   beriladi.
4.  S o'z  bilan tasvirlashga o'rgatishning dastlabki paytida  xattaxtaga 
foydalaniladigan  so 'z la r  yozib  qo'yilishi  zarur.  S o 'z   bilan  tasvirlash 
qayta  hikoyalashga  aylanib  qolmasligi  lozim.