O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
FALSAFA
1/5/1 2021
- 126 -
Навоий фалсафасига келганда унинг ваҳдоният ва
оламнинг ягона моҳияти Оллоҳ деган тасаввуфий
таълимот тарафдори эканлигини англаш мумкин;
Лекин, Навоийдаги қарашлар заминида шуни
англаш мумкинки, ваҳдат ул вужуддаги “ҳамма нарса У”
мақомидан қараганда, Навоий бутун коинот олам,
зарраларгача Унинг вужуди дейди. Шу билан бирга, олам
яралишидан олдин, яъни адам даврида Оллоҳдан бўлак
ҳеч нарса йўқ эди, Оллоҳ ярал деди оламу, ашёлар яралди
вужудга келди деган қарашларидан келиб чиққанимизда
“ҳамма нарса Ундан” позициясига ҳам яқин турганлигини
айтиш мумкин. Бошқача айтганда, дуалистик позицияни
кўриш мумкин;
Ҳар қалай Навоий оламнинг ягона манбаи, сабаби,
моҳияти Оллоҳ деган пантеистик, тасаввуфий, маърифий
фалсафа тарафдори эканлигини айтиш мумкин.
Назаримизда, манбалардаги изоҳлар таҳлилидан
шундай хулоса қилиш мумкинки, уламолар орасида
тасаввуфдаги бу икки тушунча бўйича якдил хулоса йўқ.
Ваҳоланки, ана шу масалалар илмий жиҳатдан кам тадқиқ
қилинганидан, тадқиқ қилинганда ҳам холислик ва
дадиллик, журъатли аниқ хулоса қилинмаганлигидан деб
уйлаймиз.
АДАБИЁТЛАР
1.
1.Ўзбекистон миллий энциклопедияси. «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти
www.ziyouz.com кутубхонаси. Ваҳдати мумкин мақоласи. 80бет
2.
2.Навоий. А. МАТ: 20 томлик. 17 т. Насойим ул-муҳаббат. - Тошкент: “Фан”, 2001. – Б. 394-396.
3.
3. Беруний. Ҳ. Ибн ал-Арабий Шайхи акбарми ё Шайхи акфарми?! https://ahlisunna.uz/ibn-arabiy-haqida/
4.
4.Навоий. А. Лисонут-тайр. ТАТ: 10 томлик. 9 т. - Тошкент: Ғ.Ғулом НМИУ, 2011. – Б. 3.
5.
5.Навоий. А. МАТ: 20 томлик. 7 т. Хамса: Ҳайрат ул-аброр. - Тошкент: “Фан”, 1991. – Б. 9.
6.
6.Холмуминов Ж. Ваҳдат ул-вужуд фалсафаси ва унинг Нақшбандия таълимотига таъсири (Ибн-ал-Арабий,
Муҳаммад фарсо ва Абдураҳмон Жомий қарашлари асосида). Фалсафа фанлари доктори (DSc) диссертация
автореферати. - Тошкент, 2020. – Б. 64.
7.
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Тасаввуф ҳақида тасаввур. https://islom.uz/maqola/1186.
8.
Комилов. Н. Тасаввуф. “MOVAROUNAHR”, “O’ZBEKISTOT” NMIU, 2009. – Б. 448.
9.
9.Навоий. А. МАТ: 20 томлик. 11 т. Хамса: Садди Искандарий. - Т: “Фан”, 1993. – Б. 3.
10.
10.Навоий. А. МАТ: 20 томлик. 1т. Бадоеул-бидоя. – Тошкент: “Фан”, 1987. – Б. 226.
11.
11.Ҳаққулов И. Ўзбек тасаввуф шеъриятининг шаклланиши ва тараққиёти. Филология фанлари доктори илмий
даражасини олиш учун ёзилган диссертацияси автореферати. – Тошкент, 1993. – Б. 18-20.
12.
12.Сирожиддинов Ш. Ўзбек мумтоз адабиётининг фалсафий сарчашмалари / Монография. - Тошкент: «Янги
асравлоди», 2011, - Б. 10-11. Сирожиддинов Ш. Жомий ва Навоийнинг суфийликка қарашлари // Навоий дунё
шарқшунослари нигоҳида – мавзуидаги Халқаро конференция илмий тўплами. – Т.: ТДШУ, 2021. – Б. 31-36.
13.
13.Навоий. А. МАТ: 20 томлик. 8 т. Хамса: Фарҳод ва Ширин. - Тошкент: “Фан”, 1991. – Б. 11.
Интернет маълумотлари:
14.
i1. https://ru.wikipedia.org/wiki/
15.
i2. https://www.google.com/
16.
i3. https://qomus.info/encyclopedia/cat-i/ibn-al-arabiy-uz/
17.
i4.http://kh-davron.uz/kutubxona/islomiy-adabiyot/tasavvuf/najmiddin-komilov-tasavvuf-8-vahdatul-vujud-va-vahdatush-
shuhud.html
18.
i5. https://ru.wikipedia.org/wiki/
19.
i6. https://ahlisunna.uz/ahmad_as-sirhindiy/
Do'stlaringiz bilan baham: |