Biokimyo pmd



Download 4,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet343/439
Sana01.01.2022
Hajmi4,12 Mb.
#303414
1   ...   339   340   341   342   343   344   345   346   ...   439
Bog'liq
Sobirova-R.A-biokimyo

  Qonning bufer sistemasi

Organizm ichki muhiti pH ko‘rsatkichining doimiyligi maxsus bufer

sistemalar va bir qancha fiziologik mexanizmlarning (o‘pka, buyrak

faoliyati va boshqalar) birgalikdagi faoliyati orqali ta’minlanadi.

Bufer sistema deb biror muhitga kislota yoki ishqor kiritilganda

muhit pH ko‘rsatkichining o‘zgarishiga qarshilik ko‘rsatuvchi sistemani

aytiladi. Qonning normal pH ko‘rsatkichi o‘rtacha 7,4 ga teng.

Qonning eng muhim bufer sistemalari: bikarbonat, fosfat, oqsil va

ayniqsa gemoglobin bufer sistemalaridir.

Bikorbanat bufer sistemasi

 – qon bufer hajmining 10%-ni tashkil

etadi. Bu sistemaning kislota-asosli jufti proton donori bo‘lmish karbonat

kislota (H

2

CO

3



) va proton akseptori bo‘lmish bikarbonat ioni (HCO

3

-



)

dan iborat.

H

2

CO



3              

   H



+

     +   HCO

3

-

Proton donori       proton akseptori



Qonda pH ko‘rsatkichi normal (7,4) bo‘lganda bikorbanat ionlari

(HCO


3

-

) konsentratsiyasi CO



2

 konsentratsiyasidan 20 marta ko‘p bo‘ladi

(HCO

3

-



/H

2

CO



3   

=  20/1). Agar qonga kislota xususiyatli birikmalar ko‘p

ajralsa, H

+

 ionlari bikorbanat ionlari (HCO



3

-

) bilan birikib H



2

CO

3



 hosil

qiladi. Uning plazmada kamayishi CO

2

ni o‘pka orqali ajralishi natijasida



kuzatiladi. Agar qonda ishqoriy moddalar ko‘paysa, ular karbonat kislota

bilan reaksiyaga kirishib, bikarbonat ioni (HCO

3

-

) va suv hosil qiladi.



Bundan tashqari bufer sistemasi komponentlari normal muvozanatini

saqlashda fiziologik mexanizmlar ham muhim rol o‘ynaydi.



Fosfat bufer sistemasi

 – H


2

PO

4



2-

 ioni (proton akseptori) dan tarkib

topgan:

H

2



PO

4

-



          

     H



+

    +    H

2

PO

4



2-

Proton donori       proton akseptori

Bu sistemada NaH

2

PO



kislota,


 

Na

2



HPO

esa tuz vazifasini o‘taydi.



Fosfat bufer sistemasi qon bufer hajmining faqat 1% ni tashkil etadi.

Oqsil bufer sistemasi

 – plazma kislota-ishqoriy muhit muvozanatini

saqlashda boshqa sistemalarga ko‘ra kamroq ahamiyatga ega.

Molekulasi (H

2

N)

m



 ·  R   ·  (COOH)

n

 shaklida tuzilgan. Shu jumladan,



oqsil ham amfoter elektrolitrdir. Oqsil molekulasidagi karboksil guruhi


374

dissotsiatsiyasi natijasida H

+

 ioni ajralib, oqsil molekulasi kuchsiz



organik kislota xususiyatiga ega bo‘lib qoladi:

 

Oqsil molekulasidagi  NH



2

   uning ishqoriy xossasini ta’minlaydi,

chunki  NH

2

 o‘ziga H



+

 ionini biriktirib   R  -  NH

3

  ga aylanadi.



Oqsil molekulasining bu shakli amfion deyiladi. Garchi ular

elektroneytral zarrachalar bo‘lsada muhitning pH ko‘rsatkichi

o‘zgarishiga ko‘ra yoki  ishqoriy, yoki kislotalik xossaga ega bo‘ladi.

Gemoglobin bufer sistemasi –

 qonning eng kuchli  bufer sistemasidir.

U qonning umumiy bufer hajmining 70%ini tashkil etadi. Gemoglobin

bufer sistemasi ionlashmagan gemoglobin HHb (proton donori) va

gemoglobin kaliy tuzi – KHb (proton akseptori) dan tarkib topgan.

Kislotali xossaga ega bo‘lgan birikmalar gemoglobinning kaliy tuzi bilan

birikib kislotaning kaliy tuzini hosil qiladi va bunda erkin gemoglobin

hosil bo‘ladi. Gemoglobinning buferlik xususiyati avvalo ana shunga

asoslangan.

KHb  +   H

2

CO

3        



     KHCO

3

    +   HHb




Download 4,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   339   340   341   342   343   344   345   346   ...   439




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish