Biokimyo pmd

Vitamin C

Vitamin C (askorbin kislota, antiskorbut

vitamin) kuchli kislota bo‘lib, 2 va 3-uglerod

atomlarida qayta dissotsianillanuvchi yenol

gidroksil guruhlarini saqlaydi.Askorbin kislotasi

oshqozon-ichak yo‘llarida oddiy diffuziya bilan

so‘riladi. Qonda qisman erkin va oqsillar bilan

bog‘langan holda uchraydi. Askorbin kislotasi

ko‘p miqdorda buyrak usti bezi, jigar va o‘pkada

joylashadi. Erkin holatda yoki uning mahsulotlari

siydik orqali chiqariladi.Askorbin kislotasi

oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida vodorod

donatori hisoblanib, degidroaskorbin kislota bilan

redoks-juftlik hosil qiladi. Degidroaskorbin

kislotasini qaytarilishi qaytarilgan glutation va

dezoksias-korbinreduktaza ishtirokida boradi.Askorbin kislota quyidagi

jarayonlarda ishtirok etadi:

1) triptofanni gidroksillanishi (serotonin biosintezi);

2) 3.4 –digidroksifeniletilamindan noradrenalin hosil bo‘lishi;

3) p-gidroksifenilpiruvatni gomogentizin kislotasigacha

gidroksillanishi;

43-rasm. Askorbin

 kislotasi

---

156

4) buyrak usti bezining po‘stloq qismida gormonlar biosintezida

steroidlarni gidroksillanishi;

5) karnitin biosintezida beta-butirobetainni gidroksillanishi;

6) ichakdan temirni so‘rilishida Fe

3+

 ni Fe

2+

 aylanishi;

7) temirni transferrindan ajralishi va to‘qimalarga o‘tishi;

8) folat kislotani koferment shakliga o‘tishi;

9) kollagen sintezida prolin va lizin qoldiqlarini gidroksillanishi.

Avitaminoz C belgilari: Kollagen sintezining buzilishi natijasida

qon-tomir devorlari va tayanch to‘qimalar strukturasi o‘zgaradi.

Glikoproteinglikanlar hosil bo‘lishi buziladi, gemoragik holatlar va

suyak tog‘ay to‘qimalarida spetsifik o‘zgarishlar vujudga keladi. Tana

vaznining pasayishi, umumiy holsizlik, yurak urishi, yurakda og‘riq

kuzatiladi. Singa kasalligida asosan qon-tomirlar mo‘rt,

o‘tkazuvchanligi ortadi, natijada teri va teri ostiga mayda qon

quyilishlar (petexiya), milklarning qonashi, odontoblastlar

degeneratsiyasiga sabab bo‘ladi. Biologik vazifasi: oksidlanish-

qaytarilishi jarayonlarida qatnashadi.Prolin va lizinning gidroksillanish

reaksiyalari, buyrak usti bezi gormonlari, trintofan sintezida ishtirok

etadi.

Vitamin C asosan o‘simlik tabiatiga ega bo‘lgan mahsulotlarda

uchraydi. Garmdori, salat, karam, xren, ukrop, qora smorodina kabi

mahsulotlar askorbin kislotaning manbai hisoblanadi. Bir kunlik

iste’mol me’yori – 75 mg .