Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

1. Koʻpaytirishni qoʻshish bilan bogʻlab oʻrgatish
Koʻpaytirishni oʻqitishni boshlashning eng oddiy usuli bu amal bir xil sonlar yigʻindisidan 
iboratligini misollar yordamida koʻrsatishdir.

---

134
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
2. Sonlarni 0 va 1 ga ko‘paytirishini oʻrgatish
Raqamga nol qoʻshish uning identifikatoriga taʻsir qilmasligini taʻkidlab oʻtish zarur.
n + 0 = n
Keyinchalik, koʻpaytirishda nolga koʻpaytirilgan har qanday son nolga teng ekanligini 
tushuntirish:
n x 0 = 0
Oʻquvchilarni sinf xonadagi nol xususiyatga oid misollarni kashf etishga undash kerak. 
Masalan, har birida nol maymunlar oʻtirgan 25 ta stul boʻlgan sinf xonada maymunlar yoʻqligini 
tushintiriladi.
Sonni 1 ga koʻpaytirish uni oʻziga tengligini misollar yordamida oʻrgatiladi. 
Masalan, Sakkizta stolning bitta guruhi - sakkizta stol. 8*1=8 
Taqvimdagi yetti kunni koʻrsatadigan bitta qator - yetti kun. 7*1=7
3. Koʻpaytirish jadvalini “oson” raqamlardan boshlash. 
Oʻquvchilar koʻpaytirish bir xil 
sonlarni bir necha marta qoʻshish orqali hosil boʻlishini, nolga va 1 ga koʻpaytirishni oʻrgangan-
dan keyin Pifagor jadvalidan foydalanishni oson sonlar yani 1xonali sonlar koʻpaytmasini koʻr-
satishdan boshlaymiz.
4. Kommutativlik xususiyatini tushintirish

---

135
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
Bu jarayonda oʻquvchilarga kommutativ soʻzini ishlatmaslik kerak, chunki bu soʻz ularga 
qiyinlik qiladi, faqat xusiyatini ya’ni, ikkita raqamni har qanday tartibda koʻpaytirish mumkin va 
natija bir xil boʻlishini tushintirish. Masalan, 8 x 2 ni koʻpaytirish 2 x 8 ni koʻpaytirish bilan bir xil.
Xulosa qilib aytganda, boshlangʻich sinf oʻquvchilarini arifmetik amallar bilan tanishishini 
boshlaganda oʻqituvchi katta ma’sulyat xis qilgan holda oʻzlashtirish oson boʻlgan metodlarda 
foydalanib dars oʻtgandagina oʻquvchiga tushinish yengil bo‘ladi. Bu kelajakda oʻquvchi uchun 
mustahkam poydevor boʻlib hizmat qiladi.
Adabiyotlar
1. Tadjiyeva Z .G ‘. Boshlangich sinflarda fakultatif darslarni tashkil etish. - Т.: 2005, 68-bet.
2. Ahmedov М ., Ibragimov P., Abdurahmonova N ., Jumayev M .E. Birinchi sinf matematika 
darsligi. - Т.: “ S harq”, 2005, 160-bet.
3. https://www.prodigygame.com/main-en/blog/how-to-teach-multiplication/

---

136