Узбекистан академия наук республики узбекистан

QUYOSH ENERGIYASINI ELEKTR ENERGIYASIGA AYLANTIRISHNING FIZIK 
ASOSLARI 
 
Nasrullayev Yu.Z., Sherqulov B.G’. 
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti 
 
B статье рассмотриваетея каличества необходимого суточного потребления 
энергии. Исследованы физические процессы преобразование солнечной энергии в 
электричеству и приведены результаты анализа. 

---

455 
Hozirgi vaqtda butun dunyoda va respublikamizda ham an’anaviy energiya turlari bilan bir 
qatorda ekologik toza qayta tiklanadigan energiya manbalarida foydalanishga katta e’tibor 
berilmoqda, ulardan foydalanish respublikaning chekka hududlarida ayniqsa muhimdir [1, 2].
Quyoshdan kelayotgan yorug'lik energiyasini issiqlik yoki elektr energiyasiga aylantirib, 
undan turli maqsadlarda foydalanish mumkin (1-rasm). Quyosh elektr stansiyalarini yaratish, 
uylarni quyosh energiyasi bilan isitish bo’yicha ishlar olib borilmoqda. Quyosh energiyasini 
bevosita elektr energiyaga aylantirib beruvchi yarimo’tkazgichli quyosh batareyalari bu sohada 
o’z amaliy qo’llanilishini topdi [3, 4]. 
Hozirgi kunda ishlab chiqarilayotgan quyosh batariyalarining aksaryati, kremniy 
monokristalli asosidagi sodda fotoelementlar hisoblanadi, ular quyidagi 16 konstruksiyaga ega: r 
– turdagi kremniy plastinasi yuzasidan uzoqda bo’lmagan chuqurlikda metall kontaktga ega 
bo’lgan p–n-o’tish hosil qilingan, plastinaning orqa tomoniga yaxlit metall kontakt yurgazilgan. 
p–n-o’tish yarimo’tkazgichning yoritilayotgan yuzasidan uzoqda bo’lmagan joyda joylashgan 
bo’lsin. Fotoelement elektr energiya manbai sifatida ishlatilayotgan bo’lsa, uning uchlariga 
(oxirlariga) yuklama qarshiligi R
yu
ulangan bo’lishi lozim. Ikki holatni ko’rib chiqaylik: R
yu
=0 
(qisqa tutashuv rejimi) va R
yu
=∞ (salt yurish rejimi). 2. a, b, v – rasmda ushbu rejimlar uchun 
zonalar diagrammasi keltirilgan.