www.ziyouz.com kutubxonasi
194
bo‘ldi. Hatto telefon go‘shagini ko‘tarib, dastlabki raqamlarni terdi ham. Keyin «bu
telefonda gaplashadigan gap emas» yoki «Men Olmoniyadan kelib, senga gap aytaman
desamu sen telefonda oliftagarchilik qilasanmi?» deb qolsa yaxshi bo‘lmas, degan fikrga
kelib, shashtidan qaytdi. Hozir go‘yo osmon ham, undagi tayyora ham qimir etmay
turgan kabi tuyulib, yuragi siqildi-yu, qo‘ng‘iroq qilmaganiga afsuslandi. Keyin: «har
holda yaxshi gap aytarkan-ku, yomon xabar bo‘lsa bir uchini chiqarardi...» deb o‘ziga
o‘zi tasalli berdi. Tayyora bekasi nonushta bilan siylagach, mudroq bosib, suyanchiqni
pastlatdi.
Tayyora Asadbekning jismini Krasnoyardan tobora uzoqlashtirayotgan bo‘lsa-da, xayoli
uni iziga qaytarardi. Avvaliga uni qabriston bo‘sag‘asida o‘sha qariya qarshiladi.
Qarshiladi-yu, bosh chayqadi. «Men sening kimligingni bilaman. Shuning uchun
so‘ramadim. Sen esa: «Nima uchun so‘ramadi-ya?» deb o‘ylab ham ko‘rmading» dedi.
Asadbek «Men tijorat bilan kun ko‘raman», dedi. Qariya bosh chayqadi. «Tijorat —
daraxtning barglari. Daraxtning tanasi bor, oziq oladigan ildizlari bor. Sendan
qo‘rqaman. Sendaylar mana shu qamoqda bizlarga kun bermas edi». Qariya shunday
deb teskari qaradiyu ko‘zdan g‘oyib bo‘ldi. So‘ng... o‘t bosgan qabrlar orasida otasi
ko‘rindi. Bir qo‘lida chana, bir qo‘li bilan imlab chaqiradi:
— Kelaqol toychoq, chanada uchiraman,— deydi.
— Hozir yoz fasli, chanada uchilmaydi,— deydi Asadbek.
— Kelaver toychoq, uchiraman. Esingdami, oxirgi ko‘rishganimizda senga chana olib
kelgan edim. Ammo uchirolmadim. Shu mening armonim. Kel, armonim ushalsin.
— Qishda kelaman, uchirasiz.
— Kel, albatta kelasan, uchiraman. Samandar ham shu yerda, onang ham shu yerda.
Hammamiz bir bo‘lib uchamiz... Kel toychoq, kelaqolgin...
Ko‘katlar yamlab yutganday otasi yo‘q bo‘ldi.
— Ota!..
Asadbekning nafasi qaytdi.
— Bek aka, Bek aka...— Chuvrindi yelkasiga asta turtib uyg‘otdi.— Yomon tush
ko‘rdingizmi?
— Alahsiradimmi, baqirdimmi? — dedi Asadbek qaddini rostlab.
— «Ota!» dedingiz... Yarangiz yangilandi. Shunaqa tushlar ko‘rib turasiz endi.
Tasalli uchun aytilgan bu gapni eshitib Asadbek bosh irg‘ab qo‘ydi. So‘ng bir oz sukut
saqlab, Chuvrindidan so‘radi:
— Sen ham tushingda otangni ko‘rasanmi?
— Yo‘q.
— Ko‘rmaganing ma’qul.
— Nega?
— Hali yoshsan... Vaqtiki kelib otangni tushingda ko‘rsangu, otang «kel bolam, otga
mindiraman», desa ehtiyot bo‘laver.
— Siz... shunaqa irim-sirimga ishonasizmi? Men ishonmayman. Umuman... men otamni
tushimda ko‘rmasam kerak. Uning surati bo‘lganida ham, uni sog‘inib, qo‘msasam ham
boshqa gap edi.
— Yoshsan, Mahmud, ko‘p narsalarga aqling yetmaydi. Men Krasnoyarda bekor yotib
o‘ylay-o‘ylay bir haqiqatning tagiga yetdim: biz bu dunyoda o‘zimizga xon, o‘zimizga
bekmiz, deb kerilib yurarkanmizu, ammo o‘zimiz istagancha yashamas ekanmiz. Bizni
qandaydir kuch boshqarar ekan.
— Xudomi?
— Balki Xudodir. Men buni bilmayman. Diniy ilmim bo‘lganida senga aniqroq bir narsa
aytardim. Qaytganimdan keyin Sobitxon bilan uchrashsak, undan so‘raydigan savollarni
Shaytanat (2-kitob). Tohir Malik
Do'stlaringiz bilan baham: |