Lecture №8. Cnc machines

RDB  dastgohlarida  detallarga  ishlov  berish  texnologik 

jarayonlarning loyihalashni quyidagi asosiy bosqichlarga ajratish 

mumkin: 

1.

 

RDB dastgohida ishlov beruvchi detallar sonini tashkiliy texnik 

talablarni hisobga olingan holda aniqlash; 

2.

 

Chizmalarni texnologik nazoratdan o‘tkazish; 

3.

 

Har bir ishlov berish uchun texnik sharoit ishlab chiqilib, so‘ng 

texnologik jarayonning marshrutini loyihalash; 

4.

 

Zagotovkani o‘rnatish sxemasini, dastgoh modeli va texnologik 

o‘tishlarni 

hisobga 

olib, 

texnologik 

jarayonlarning 

operatsiyalarnini loyihalash. 

5.

 

Kesuvchi  asboblarni  tanlab,  kesish  ma’romi  hisoblanib  olish 

o‘tishlararo texnologik jarayonni loyihalash; 

6.

 

Keskichning  harakatini  hisoblash  va  uning  trayektoriyasini 

qurish; 

7.

 

Hisob-texnologik kartani to‘ldirish; 

8.

 

Boshqaruvchi dasturni kodlashtirish; 

9.

 

Dasturni qamrovchi sistemaga dasturni yozish; 

---

10.

 

Dastgohda  dasturni  nazorat  qilish  va  sinovdan  (sinash  uchun 

olingan detalga ishlov berish orqali) o‘tkazish. 

Bosqichlarni  mazmuniga  asosan  to‘liq  ko‘rib  chiqamiz. 

Tannarxni  yuqoriligi,  detallardagi  egri  chiziqlarni  va  shakldor 

yuzalarning  mavjudligi, ularning shaklini  murakkabligi boshqaruvchi 

dasturlarni  tayyorlashni  murakkabligi  hisobiga  bunday  detallar, 

universal  dastgohlarga  nisbatan  olinganda,  RDB  dastgohlarda  ishlov 

berish  maqsadga  muvofiq,  ya’ni  detalning  shakli  qancha  murakkab 

bo‘lsa,  qoplash  davri  shuncha  kam  bo‘ladi.  Bu  borada  zagotovkani 

dastgohga  o‘rnatish  qulay  bo‘lishi  va  bu  o‘rnatishda  uning  bir  necha 

tomonlariga ishlov berish imkonini yaratishga ahamiyat berish zarur. 

Odatda,  RDB  dastgohlarda  ishlov  berish  xolatini  kamaytirish 

uchun bunday yuzalarni oldindan boshqa, universal dastgohda ishlov 

berilib,  zagotovkani  shu  ishlov  berilgan  (

toza

)  yuzasi  bilan  RDB 

dastgohiga o‘rnatish qulay va lozim. Detallarga ishlov berishni RDB 

dastgohiga  o‘tkazish  natijasida,  universal  dastgohlar  uchun  tuzilgan 

texnologik  operatsiyalar  soni 

3-4

  va  undan  ortiq  operatsiyalarga 

qisqartirilgan  bo‘lish  kerak.  RDB  dastgohining  aniqligi  detal 

chizmalarini  aniqligiga  mos  kelishi,  ishlov  berishda  bajariladigan 

ishning  hajmi, 

0,1

  soatni  tashkil  etishi  ko‘p  dastgohdan  foydalanish 

imkonini yaratadi. 

Shuni  aytib  o‘tish  kerakki,  RDB  dastgohida  ishlov  beriladigan 

partiyadagi  detallarning  soni 

30-80

  donani  tashkil  etib  ularning  bir 

yildagi  qaytarilishi 

8-10

  marta  bo‘lishi  iqtisodchilar  tomonidan 

hisoblanib qulayligi isbot qilingan. 

---

Detallarning chizmalarini texnologik nazoratdan o‘tkazib, uning 

alohida elementlarini o‘zgartirish yo‘li bilan RDB dasturiga kiritish va 

uni  avtomatik  ravishda  ishlov  berishga  moslash  uchun  quyidagi 

o‘zgartirishlar kiritish mumkin: 



 

Tokarlik ishlov berish uchun dumaloq bo‘rtiq (

galtel

) va L×45˚ 

faska  bilan  almashtiriladi,  hamma  turdagi  ariqchalar  va  shunga 

o‘xshashlar bir ko‘rinishga olib kelinadi; 



 

Parmalash,  texnik  yo‘nish  va  frezerlashda  (texnik  diametri  va 

chuqurligi, aylanmalar radiusi va ularning konturlarini biriktirish 

va sh.o‘.) ishlov beriladigan o‘lchamlar bir ko‘rinishga keltiriladi: 



 

Yo‘niluvchi teshiklarda ariqchalar, ichki toreslarga ishlov berish, 

M6 

va  undan  kichik  rezbalar  uchun  teshiklarni  olish  maqsadga 

to‘g‘ri kelmaydi. 

RDB dastgohlarida detallarga mexanik ishlov berish texnologik 

jarayoni  marshrutini  loyihalashda  har  bir  ishlov  berilayotgan 

o‘lchamning aniqligini, kesishlar ma’romini va dastgohlarni tanlashda 

hisobga  olinadi.  Boshqarish  dasturini  tayyorlashda  va  tuzishda  detal 

konturi  bo‘ylab  kesuvchi  asbobni  harakatini  hisoblash  va  aniqlash 

asosiy bosqichlardan biri bo‘lib hisoblanadi. 

Boshqarish dasturi kadrlarga ajratilgan holda tuziladi. Bu alohida 

olingan  kadrlarga  -  qayta  ulashni  (qayta  ishga  solish)  boshqalarini 

buyrug‘i, keskichni elementar siljishi, uni almashtirish va sh.k. birin-

ketin  imkonga  qarab  joylashtiriladi.  Har  bir  kadr  kodlashtirilgan. 

Buyruq va sonlar, u yoki bu siljish harakatga mos keluvchi impulslar 

---

orqali tasvirlanadi. Boshqaruvchi buyruqlarning hamma kadrlar RDB 

dastgohini texnik pasportida ko‘rsatilgan bo‘ladi. 

Boshqarish  dasturiga,  dasturchi  tomonidan,  elektron  qurilmani 

(