Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

генетик юк
деб юритилади. Популяцияларда инбридинг даража-
сини ошириш рецессив аллелларнинг гомозиготаланиш даражасини 
оширади. Бу қонуният яқин қариндошлар ўртасида бўладиган никоҳлардан 
сақланишдан огоҳ бўлишликка чорлайди. Ота-она қариндош бўлмаган 
оила авлодларида ирсий аномалиялар (нормадан четга чиқиш) нинг учраш 
даражасини яқин қариндош (ака-укалар, опа-сингиллар) бўлган оила 
авлодларида вужудга келадиган ирсий аномалиялар билан ўзаро 

---

464 
таққослаш, иккинчи ҳолатдаги никоҳларда кўпроқ кузатилишлиги 
аниқланган (18-жадвал). 
18-жадвал
Яқин қариндош ва қариндош бўлмаган оилаларда ирсий аномалия
частоталарининг фоизи (К.Штерн бўйича). 
Давлатлар
Қариндош бўлмаган
оилалар
Яқин қариндош 
бўлган оилалар
Франция
3,5 
12,8
Япония
1,02
1,69
Швеция
4 
16 
АҚШ 
9,82
16,15
Бундай ирсий аномалиялар турли табиий ва бошқа сабабларга кўра 
атрофдан ажралиб қолган (океан ва денгизлардаги кичик ороллар, баланд 
тоғлар орасидаги кичик қишлоқлар) жойларда истиқомат қилувчи одамлар 
популяциясида ҳам кўпроқ учрайди. Чунки уларда яқин қариндошларнинг 
оила қуриш эҳтимоли кўпроқ бўлади.
Демографик статистика 
далилларининг кўрсатишича яқин қариндошларнинг ўзаро никоҳларидан 
туғилган ҳар 100 боладан ўрта ҳисобда 11 тасида бирор хил ирсий 
касаллик ривожланган бўлар экан.
Дерматоглифика методи. 
Бу метод одамларнинг бармоқлари, кафт-
лари ва товонлари тери рельефини ҳосил қилувчи чизиқлар тузилишини 
ўрганади.
Маълумки, ҳар бир одамнинг бармоқ ва кафтдаги тери излари 
бошқа
одамларникига ўхшамаган индивидуал характерга эга ҳисобланади. 
Тери
чизиқларини ўрганиш ҳозирда суд тиббиётида жиноятчиларни аниқ-
лашда кенг қўлланилмоқда. Шунингдек, бу метод оилалар ва эгизакларни 
ўрганишда ҳам кенг ишлатилмоқда. 
Дерматоглифика методи уч қисмга бўлинади:

дактилоскопия-бармоқ чизиқларини ўрганиш;

пальмоскопия-қўл кафти чизиқларини ўрганиш;

плантоскопия - оёқ товони чизиқларини ўрганиш.
Ҳозирда дерматоглифика методи тиббиёт генетикасида хромосома
син-
дромларига ташхис қўйишда қўшимча усул сифатида фойдаланилмокда.
Пировардида шуни қатъият билан айтиш мумкинки, одам генети-
касини ўрганишда қўлланилаётган методлар шунчалар хилма-хилки, 
бунинг оқибатида одам яқин келажакда энг яхши ўрганилган объект 
(мавжудот) лардан бири бўлиб қолади.