Н. Маҳмудов, А. Нурмонов Ўзбек тилининг


юзларимни силаб-сийпалади



Download 1,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/83
Sana21.02.2022
Hajmi1,64 Mb.
#29833
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   83
Bog'liq
Nizomiddin Mahmudov, Abduhamid Nurmonov. O'zbek tilining nazariy grammatikasi (sintaksis)

юзларимни силаб-сийпалади аниқ нутқий бирикмв икки сўз шаклининг грамматик-
семантик алоқасини акс эттпради: III шахс бирликдаги ўтган замон феъли — силаб-
сийпалади (ҳоким кпсм) ва тушум келйшигидаги ох (тобе қисм). Лекин бу богланиш 
орқаеида бошқа сиптактик курилмаларни ҳам кўриш мумкин. Уни қидирма йўли 
парадигматик асиектда (ассоциация асосида) таҳлил қилиш асосида аниц нутқий 
ҳодисаларни умумлаш тиришни тақозо этади. Умумлаштириш эса бизни нутқим 
ҳодисалардан тил ҳодисасига олиб боради. Бу икки босқичда амалга оширилади. 
Биринчи босқичда силаб-сийпалади сўзининг шу бирикма доираоида синтактик 
қоидани бузмаган ҳолда шаклини ўзгартириш асосида (юзларимни силаб-сийпалаб 
юзларимни силаб-сийпалар, юзларимни силаб-сийпалаган ва бошқалар) ѐки тобе 
қисмнинг шаклини ўзгартириш асосида (юзларимдан силаб-сийпалаб) шу нарса маълум 
бўладики, икки сўз шаклининг бир қатор. нуткин бирикиши асосида маълум сўз 
шаклининг (силаб сийпаламоқ) бошқа сўзнинг (юзларим) маълум шакл)! (тушум ѐки 
чиқиш келишиги) билан бирикиш намунаси ҳосягл қилинади. 
Агар бу бирикмани, бир томондан, сочларимнн (соч ларимдан силаб-сийпалади), 
бошларимни (бошларимдаги силаб-сийпалади) каби бирикмалар билан, иккинчи томон 
дан, юзларимни (юзларимдан тирнади, юзларимни томо ша қилди) каби бирикмалар 
билан қиѐсласак, юқоридаги бирикма иамунаси фақат юзларимнн ва силаб-еийплади 
сўзлари учунгина хос эмас, балки умумлашган намуна орқали бир қанча бошқа сўзлар 
асосида қатор реал бирикмалар ҳосил қилиниши мумкин. Бу сўз бирикмаси 
намунасининг муҳим белгиси шуки, ҳоким бўлак ўтимли феълдан, тобе бўлак эса 
тушум келишигидаги отдан ифодаланади. 
Шундай қилиб, таҳлилнинг иккинчи босқичида бирикмаларнинг умумлашган намунаси 
ҳосил қилинади. 
Умумлашган намуна фақат сўз бирикмалари доирасидагина эмас, балки гап 
доираоида ҳам, матн доирасида ҳам мавжуддир. 
- Синтактик бирликларнинг умумлашган намунаси тил бирликлари, уларнинг шу 
умумлашган намуна асосида аниқ реаллашуви эса нутқ бирликларидир. 

Download 1,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish