Умуртқалилар зоологияси фанининг предмети, ўрганаѐтган объекти ва вазифалари

Бобрлар (Castoridae) оиласи одатдаги бобр (Castor fiber) Европа ва 
осиѐнинг шимолида, америка бобри (Castor canadensis) шимолий америкада 
тарқалган турларни ўз ичига олади. Булар қимматбаҳо мўйна беради. 
Жайралар (Hystricidae) оиласи гавдасининг устки қисмини узун ва 
ўткир ниналар қоплаб олганлиги билан характерланади. Улар ўсимлик 
навдаси ва барги, ўт ва илдиз билан овқатланади. Ғор ва ковакларда яшайди. 
Ўрта Ер денгизи бўйлари, Африка ва Осиѐда тарқалган. Типик вакили жайра 
(Hystrix leucura) ҳисобланади. Жайра баъзи жойларда полиз экинларига 
жиддий зарар етказади. 
Қўшоѐқлар (Dipodidae) оиласи Африка ва Осиѐнинг дашт ва 
чўлларида тарқалган. Олдинги оѐқларига нисбатан кейинги оѐқлари узун ва 
кучли бўлиши билан характерланади. 
Кўрсичқонлар (Spalacidae) нинг гавдаси қайроқсимон, қулоқ 
супраси йўқ, кўзлари тери остига яширинган, мўйналари калта ва бахмалдек 

---

текис, боши нисбатан кенг бўлади. Кротлар ерни олдинги оѐқлари билан 
қазиса, кўрсичқонлар юқори жағидаги курак тишлари билан ковлайди ва 
тупроқни боши билан чиқаради. Ўсимлик илдизи билан овқатланади. Кавказ 
ва Россиянинг Европа қисмидаги даштларда тарқалган. 
Сичқонлар (Muridae) оиласига сичқонлар, каламушлар, ола 
хўржинли сичқонлар, қум ва дала сичқонлари ва бошқалар киради. Бу 
оиланинг энг муҳим вакиллари уй сичқони (Mus musculus), ўрмон сичқони
(Apodemus sylvaticus), кулранг каламуш (Rattus norvegicus), одатдаги дала 
сичқони (Microtus arvalis), ондатра (Ondatra zibethica) лардир. Ондатранинг 
мўйнаси учун Шимолий Америкадан МДҲнинг Марказий ва Жанубий 
ҳудудларида иқлимлаштирилган. 
Денгиз чўчқалари (Caviidae) Жанубий Америкада тарқалган бўлиб, 
кемирувчилар ичида энг йириклари шулардир, бўйи итдек келадиган сув 
чўчқаларидан капибара (Hystrochoerus capibara) гавдасининг узунлиги 1.5 м, 
массаси 50-60 кг келади. Улар сувда яхши сузади ва шўнғийди ва сув ўтлари 
билан овқатланади. Денгиз чўчқаси (Cavia porcellus) ҳамма жойда 
лаборатория ҳайвони сифатида ишлатилади.