Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

10.3.Туристик сафарларни ташкил этишда туристик 
фирмаларнинг ўрни ва роли. 
Барча саёҳатлар хоҳ ички, хоҳ халқаро туризмда бўлсин, 
уюштирилган ва уюштирилмаган сифатида баҳоланади. 
Туристик фирмалар воситачилиги ёки ёрдамида хорижга ёки 
ўз мамлакатига индивидуал ва гуруҳ бўлиб саёҳат қилиш 
уюштирилган туризм ҳисобланади. 
Индивидуал ёки гуруҳ бўлиб ўз мамлакати ёки хорижга 
иштирокчиларнинг ўзлари томонидан ташкил этилган саёҳат эса 
уюштирилмаган туризм ҳисобланади. Одатда туризмнинг бу 
категориясига нисбатан «ҳаваскор туризм» (оддий тилда 
«Ёввойилар») деган атама қўлланилади. 
Уюштирилган ва уюштирилмаган туризм махсус статистикаси 
миллий ва халқаро масштабда юргизилмайди, аммо экспертлар 
баҳоси бўйича жаҳон туризми умумий ҳажмига уюштирилган 
туризмнинг 35 % га яқин, уюштирилмаган туризмнинг 65 % га яқин 
улушлари тўғри келади. 
Уюштирилган саёҳат улуши ҳозирча уюштирилмаган 
сафарлардан анча орқада қолаётган бўлсада, мутлоқ рақамларда 
уюштирилган туризм кўпсонли оқимларни ташкил қилади ва 
йилдан йилга ортиб бораяпти. 
Туристик фирма – йиғма тушунча. Унинг замирида 
тадбиркорлик таркиби, туристик хизматлар олди-сотдиси соҳасида 
тижорий 
асосларда 
воситачилик 
операциялари 
билан 
шуғулланувчилар тушунилади. Туристик фирманинг ўзи туристик 
хизматлар ишлаб чиқармайди. У бунинг учун зарур ишлаб чиқариш 
воситаларига эга эмас. Шунинг учун у соф воситачилик вазифасини 
бажаради ва истъмолчи топшириғи билан ишлаб чиқарувчилардан 
ҳар хил туристик хизматларни сотиб олади (меҳмонхона, транспорт 
овқатланиш корхоналари ва сайр томошалар ва бошқ.). Туристик 

---

124 
фирма истъмолчи ва туристик хизматлар ишлаб чиқарувчи 
ўртасида воситачи ўрнини эгаллайди, бу қуйидаги расмда 
кўрсатилган. 
Туристик 
хизматлар 
истеъмолчилари 
(сайёҳлар ) 
Туристик 
фирма 
Туристик 
хизматлар ишлаб 
чиқарувчилар