Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

§
туроператор ёки бошқа хизмат етказиб берувчи ташаббуси 
билан турнинг ўзгартирилгани ёки бекор қилингани 
ҳақидаги маълумот харидорга етказилади; 
§
харидордан қабул қилинган ва туроператорга ёки бошқа 
хизматларни етказиб берувчига узатилган харидор 
талабномалари ўзгартирилиши ёки сотиб олинган тур 
(хизмат) ни бекор қилиниши; 
§
туроператор ёки бошқа туристик хизматларни етказиб 
берувчи олдида барча амалга оширилган сотувлар ҳақида 
мунтазам ҳисобот бериш; 
§
харидордан сотиб олинган хизматларни бекаму – кўст 
бажарилиши бўйича шикоятларни бартараф этишда 
кўмаклашади; 
§
турагентлик бозордаги вазият ҳақида, туристлар билдирган 
танқидий фикрлар ва истаклар тўғрисида ахборотлар 
йиғади ва уларни туроператор ва бошқа хизмат етказиб 
берувчиларга узатади. 
Юқорида кўрсатилган халқаро туристик саёҳатларни ташкил
қилишнинг анаъанавий таркиби билан бир қаторда (туроператорлар 
ва турагентликлар) бу соҳага бошқа соҳа ташкилотлари тобора 
кўпроқ кириб фаол ҳаракат қилишаяпти. Бунда халқаро 
авиакомпаниялар, меҳмонхона занжирлари, банклар, суғурта 
жамиятлари, савдо уйлари, ўзларининг асосий вазифалари билан 
бирга туристик хизматлар сотиш билан шуғулланувчи савдо 
тармоқлари кўзда тутилмоқда. Масалан, авиакомпания авиа билет 
сотишда харидорга меҳмонхона, трансфер, берадиган манзилда 
экскурсия бронлаштиришни таклиф қилади. Бундай ташкилотлар 
учун умумий бўлган сабаб шуки ушбу соҳаларда ортиқча капитал 
ҳосил бўлган. Бу эса халқаро туризмни ривожлантириш учун кўп 
йиллар олдин истиқболларини ишлаб чиқишга қулай шароит 
яратади. 
Туристик бизнесга ўз капиталларини сарфлар экан, бу 
ташкилотлар аввало бошдан туристик бозорда рақобат курашида 
устунликка эришиш имконига эгадирлар. Негаки ўз хусусий сотиш 

---

123 
тармоқлари (чакана сотиш пункти), масалан, билет кассаси, банк 
бўлиш, суғурта агенти, шунингдек яхши йўлга қуйилган автомат 
бронлаштириш тизими, қайсиким туристик хизматларни сотиш 
учун қўлланиладиган кенг имкониятларга эгадир. Бундай 
ноанъанавий саёҳат ташкилотчилари ролини глобал тараққиёт 
жараёнида ошиши, туристик бозорда туроператорлар ва 
турагентлар учун мураккаб вазиятнинг пайдо бўлишига олиб 
келади.