Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

Тикланмайдиган маршрутлар ҳам империя давлатнинг ёки 
алоҳида давлатнинг парчаланиб кетиши, шаҳарлар, саноат 
марказларининг 
салоҳияти 
пасайиши 
ёки 
илмий-техника 
тараққиёти ривожи билан ўз мавқеини йўқотади. Масалан: 
Христофор Колумб ёки Фернандо Магелланнинг океанлараро 
кемаларда ўтказган, ойлаб муддатлар кетган денгиз маршрутларини 
тиклашга ҳеч ҳожат ҳам, зарурат ҳам йўқ. Бундай маршрутларни 
тиклаш ва туризмда фойдаланиш иқтиодий жиҳатдан ҳаддан 
ташқари қиммат бўлиши тушунарли ҳолатдир. Бу маршрутларни 
замонавий самолётларда 12-14 соатда босиб ўтиши мумкин 
бўлмоқда. 
Туризмдаги маршрутлар деярли мавзули бўлади ва мавзу 
номидаги туристик маршрут дейилади. Қайд қилганимиздек, 
маршрут туристнинг ёки туристларнинг талаб ва эҳтиёжларини 
тўлиқ қондириш дастурига эга бўлгандагина туристик маршрут 
дейилади. Бошқа ҳолларда маршрут умумий йўл бўлиб қолаверади. 
Туристик маршрутлар туризмдаги турларнинг мавзулари бўйича 
ҳам бўлиши мумкин. Кўп ҳолатларда аралаш ёки мажмуали 
мавзудаги туристик маршрутлар ёки бир мавзуда – диний – 
зиёратгоҳ жойларга ишлаб чиқилган туристик маршрутлар 
ҳисобланади. 
Агарда туристлар талаби билан экотуризм маршрути ишлаб 
чиқилганда экологик туризм ресурслари асосан узоқ масофаларда 
жойлашганлигидан туристлар зерикмаслиги учун йўлбўйи туристик 
объектларни ҳам турмаршрутга киритилади ва йўл-йўлакай 

---

94 
қизиқарли экскурсиялар уюштирилади. Бундай маршрутлар 
мажмуали мавзудаги туристик маршрутлар дейилади. 
Демак туристик маршрутларнинг мавзулари кўп ҳолларда 
туризмнинг турлари номи билан боғлиқ бўлади. 
Туризмнинг маълум бир давлатда ривожланишига жуда кўп 
омиллар таъсир қилади. Туризм манзилларига янги тур 
маршрутларнинг 
ишлаб 
чиқилиши 
бевосита 
туризмни 
ривожлантириш омилларининг ҳаракати билан боғлиқ бўлади. 
Туризмни ривожлантириш омилларининг бирор бир омили ёки 
шакли алоҳида юзага чиқганда туристик маршрут ёки ҳаракатдан 
тўхтайди ёки янги турмаршрут ишлаб чиқишга тўғри келади.