M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar

2- §. Parchin mixli birikmalar hisobi 

 

Bitta parchin mix bilan ikkita listni biriktirilgan holatni (6.2-rasm) 

ko‘ramiz. Hisob ishlarida listlar orasidagi ishqalanish kuchi e’tiborga 

olinmaydi. 

 

      

a)  

 

 

    

    b) 

6.2-rasm. Parchin mixli birikmada kesilish 

a) kesilish deformatsiyasida urinma kuchlanish; b) kesilish tekisligidagi 

kuchlanish.

 

 

Parchin mixli birikmaning buzilishi kesish tekisligi deb ataluvchi 

A–A

 tekislik bo‘yicha ro‘y berishi mumkin (6.2b-rasm).  

Kesish tekisligida 

τ

dF

 ga teng elementar ichki kuchlar hosil bo‘lib, 

ularning teng ta’sir etuvchisi kesuvchi kuch 

Q

 

ga teng bo‘ladi. Urinma  

kuchlanish 

τ

 kesish tekisligida tekis taqsimlangan deb hisoblanib, uni 

F

Р

F

=

=

τ

τ

ёки

Q

 deb olishimiz mumkin. 

Bu yerda 

F

 – parchin mixning ko‘ndalang kesim yuzasi. 

Urinma kuchlanish 

τ

 

parchin mix materiali uchun kesilishda ruxsat 

etilgan   urinma   kuchlanish  [

τ

]

k

 dan  kichik  bo‘lishi  kerak.  [

τ

]

k

 – 

qiymatini  6.1-jadvaldan olish mumkin. 

Agar parchin mixlar bitta emas 

n

 ta bo‘lsa u holda bir parchin 

mixda hosil bo‘ladigan kuchlanish ruxsat etilgan urinma 

kuchlanishlardan 

«n»

 marta kichik bo‘lishi kerak, chunki siljituvchi 

zo‘riqishlar birikmalar oralig‘ida tekis taqsimlanadi deb qabul qilinadi. 

Agar parchin mixli birikmalar 2 va undan ortiq paket deb ataluvchi 

listdan iborat bo‘lsa (6.3-rasm), u holda parchin mixda bitta emas «m» ta 

kesish tekisligi hosil bo‘lib, barcha kesish tekisliklarida kuchlanishlar 

o‘zaro teng deb faraz qilinadi. Kesish tekisliklarining soni 

«m»

, 

paketdagi bog‘lanuvchi listlar sonidan birni ayrilganiga teng bo‘ladi. 

Masalan 6.3-rasmda ko‘rsatilgan birikmada listlarning soni 4 ta, demak 

kesish tekisliklarini soni 3 ga teng bo‘ladi. 

---

 

149