9
.
Мацрифа
1
0
. Накра
Иккиси ъам накрадир.
13-машы
Эй бола, эшикни оч. Бобомни ва бувимни жуда яхши
кщраман. Ыоьозлар ыаерда? Эшикларни очингиз
!
Ыоьозларни ол, эй Абдуллоъ. Нега щйнаяпсан? Эй
Абдулазиз, щыи
!
Дарсдан кейин щйна. Дарсдан кейин
щйнангиз. Булар менинг сингилларим. Бу болалар кщп
щйнаяптилар. Мадрасага бордим. Щыувчилар синфлардан
чиыишди. Отга миняпти. Булар сенинг укаларинг.
Дарсимни щыидим.
ﹸﻕِﻋﹶﻼﻤ
ﻥﻴِﺠﺎﹶﻨﹶﻓ
.
ﻥﻴِﻜﺎﹶﻜﺴ
.
ﺱﺍﺭﹾﻓَﺃ
.
ﺏﹶﻼِﻜ
.
ﺎﻀﻴَﺃ
.
ﻲﹾﺸﻤ
.
ﻊﻀﻭ
.
ﻱﺭﺒ
.
ﺀﻲِﺠﻤ
.
ﻡﱡﻠﻌﹶﺘ
.
ﻴِﺒﱠﻁﻟﺍ
ُلﹸﻜْﺄﹶﻨ
ِﻕِﻋﹶﻼﻤﹾﻟﺎِﺒﻭ
ﺯﺒﹸﺨﹾﻟﺍ
ﻊﹶﻁﹾﻘﹶﻨ
ِﻥﻴِﻜﺎﹶﻜﺴﻟﺎِﺒ
ﺏﺭﹾﺸﹶﻨ
ِﻥﻴِﺠﺎﹶﻨﹶﻔﻟﺎِﺒﻭ
ﹶﺦ
ﺎﱠﺸﻟﺍ
ﻱ
.
ِﺏﺭﹾﺸﹶﻨ
ﺩﻴِﺭﹶﻓ
ﺎﻴ
َلﺎﻌﹶﺘ
ﻱﺎﱠﺸﻟﺍ
.
ﺍﺭﻴِﺜﹶﻜ
ﹸﺕﻴﹶﺸﻤ
.
ﻲِﺒﺎـﹶﺘِﻜ
ﹶﺕﻌﻀﻭ
ﻥﻴَﺃ
؟ﺩﻴِﺭﹶﻓ
ﺎﻴ
-
ِﺔﹶﻨﺍﺯِﺨﻟﺍ
ﻲِﻓ
ﺎﹶﻨﻫ
ﹸﺕﻌﻀﻭ
.
ِﺩـﻌﹾﻘﻤ
ﻲـِﻓ
ﻪـﺒﺎﹶﺘِﻜ
ﻊﻀﻴ
ﹸﺫﻴِﻤﹾﻠﱢﺘﻟﺍ
ِﺫﻴِﻤﹾﻠﱢﺘﻟﺍ
.
ِﻕﻭﺩﹾﻨﺼﻟﺍ
ﻲِﻓ
ﺏﹸﺘﹸﻜﹾﻟﺍ
ﺍﻭﻌﻀ
.
ِﺓﺩـﹾﻠﺒ
ﻲِﻓ
ﻥﻭﻤﱠﻠﻌﹶﺘﻴ
ﹸﺓﹶﺫِﻤﹶﻼﱠﺘﻟﺍ
ِﺀﹶﻻُ
ﺅ
ﻫ
ﻥﺍﺯﺎﹶﻗ
.
ﻟﺍ
ِﺔﺴﺭﺩﻤﹾﻟﺍ
ﻲِﻓ
ﻡﱠﻠﻌﹶﺘﹶﻨ
ﻥﺤﹶﻨ
ﹶ
ﻍ
ِﺭﻭﺒﹾﻨِﺭﻭُﺃ
ﻲِﻓ
ِﺔﻴِﻨﻴﺴﺤ
.
ﻥﻭﻤﱠﻠﻌﹶﺘﹶﺘ
ﻡﹸﺘﹾﻨَﺃ
ﺎﹶﻓﻭُﺃ
ِﺓﺩﹾﻠﺒ
ﻲِﻓ
.
ِﺔﺴﺭﺩﻤﹾﻟﺍ
ﻲﹶﻟﺇ
ﹸﺫﻴِﻤﹾﻠﱢﺘﻟﺍ
ﺀﺎﺠ
.
ﻡﻫﺀﺎـﺒ
ﺁ
ﻥﻭﺒِﺤﻴ
ﻡﻫ
.
ﺀﺎـﺠ
ﺴﺭﺩﻤﹾﻟﺍ
ﻲﹶﻟﺇ
ﻡﱢﻠﻌﻤﹾﻟﺍ
ِﺔ
.
ﺏﻌﹾﻠﹶﻨ
ﻡﻴِﺭﹶﻜ
ﺎﻴ
َلﺎﻌﹶﺘ
ِﺓﺭﹸﻜﻟﺎِﺒ
ﺎﹶﻨِﺭﺍﺩ
ﻲِﻓ
.
ﺎﹶﻨﻫ
ﹶﺕْﺌِﺠ
ﻡِﻟ
______________________________________________________________
59
ِﺔﹶﻨﺍﺯِﺨﻟﺍ
ﻲِﻓ
ﺏﺎﹶﺘِﻜﻟﺍ
ِﻊﻀ
؟ﻡﻴِﻠﻋ
ﺎﻴ
.
؟ﻙﺴﺭﺩ
ﹶﺕْﺃﺭﹶﻗ
ْلﻫ
-
ﹸﺕْﺃﺭـﹶﻗ
ﻡﻌﹶﻨ
.
ﹸﺕْﺃﺭﹶﻗ
ﺎﻀﻴَﺃ
ﺎﹶﻨَﺃﻭ
.
ﻡﹶﻠﹶﻘﻟﺍ
ﹸﺕﻴﺭﺒ
.
ِﺒ
ﻡﹶﻠﹶﻘﻟﺍ
ﻱِﺭﺒﹶﻨ
ِﺓﺍﺭﺒِﻤﹾﻟﺎ
.
ِﺓﺍﺭﺒِﻤﹾﻟﺎِﺒ
ﻡﹶﻠﹶﻘﻟﺍ
ِﺭﺒِﺍ
.
ﻱﺎﱠﺸﻟﺍ
ﻥﻭﺒﺭﹾﺸﻴ
ِﻥﺎﺠﹾﻨِﻔﻟﺎِﺒ
.
ﺩﹶﻟﻭﻟﺍ
ﺎﻬﻴَﺃ
ِﺵﻤِﺍ
.
ﻙـﻤﹶﻠﹶﻗ
ِﺭﺒِﺍ
.
ﻲـِﺨَﺃ
ﺀﺎـﺠ
.
ِﺕﻴﺒﻟﺍ
ﻡﺎﻤَﺃ
ﻲِﺸﻤﻴ
ﻥﺎﺼِﺤﹾﻟﺍ
.
14-дарс
1. Музорий фецлининг уч ъолати мавжуддир:
а) рафц б) насб в) жазм
82
А)
Рафц ъолати:
агар музорий фецлига насб ыилувчи ва
жазм этувчи ъарф ъамда калималар кирмаса, раф ъолати
бщлади.
Б) Насб ъолати:
агар музорий фецлига насб ыилувчи
ъарфлар кириб келса, насб ъолати бщлади.
В) Жазм ъолати:
агар музорий фецлига жазм ыилувчи
ъарфлар ва калималар кириб келса, жазм ъолати бщлади.
Ъозир шу дарсга оид жазм ъолати ъаыида баъс юритамиз.
Жазм ыилувчи ъарфлар
ِل
,
ﺎﻤﹶﻟ
,
ﻡﹶﻟ
ْ
–
амр
ﻻ
–
наъий
ﺐﺮﻀﺘﻻ
,
ﺐﺮﻀﯿﻠ
,
ﺐﺮﻀﯿﺎﻤﻠ
,
مﻠ
ﺐﺮﻀﯿ
Жазм ыилувчи калималар
ﻤﹸﺜﻴﺤ
ﺎ
,
ﻤﹾﺫِﺇ
ﺎ
,
ﺎﻤﻬﻤ
,
ﻥِﺇ
,
ﻲﱠﻨَﺃ
,
ﻱَﺃ
,
ﻥﻤ
,
ﺎﻤ
,
ﻲﹶﺘﻤ
,
ﻥﻴَﺃ
,
ﻥﺎﻴَﺃ
اﺬإ
ва
ﻤﻔﯿﻜ
ﺎ
лар камдан-кам келади ва яна
ﻦإ
ْ
муыаддара
ъам келади.
Бу жазм ыилувчи калималар иккита фецлнинг устига
кириб келади, шунда аввалги фецл сабаб бщлса, кейингиси
82
Феълнинг
шарт
майлидаги
шакли
,
ҳолати
.
60_______________________
Араб
тили
дарслиги
–
таркиб
қоидалари
мусаббаб, яцни сабаб ыилинувчи бщлади. Бу иккита
фецлнинг биринчиси шарт, кейингиси эса жазо деб
номланади.
Д
емак, агар иккала фецл музорий фецл бщлса
ёхуд аввалгиси музорий фецл бщлса-ю, кейингиси мозий
бщлса, мана шу ъолатларда музорий фецллари жазм бщлади.
Масалан:
،
ﻙﺭﺯَﺃ
ﻲِﻨﺭﺯﹶﺘ
ﻥِﺇ
ِِﺱﻤَﺃ
ﻙﹸﺘﺭﺯ
ﺩﹶﻘﹶﻓ
ﻲِﻨﺭﺯﹶﺘ
ﻥِﺇ
Агар иккинчи фецл музорий фецл бщлса-ю, аввалгиси
мозий бщлса, у ъолда икки хил важъ жоиз бщлади. Яцни,
шарт ъарфи кириб келгани муносабати билан жазм ыилиб
щыиш ъам мумкин ёки щртада мозий фецли гщё фосиладек
бщлиб, шарт ъарфининг музорий фецлига бщлган тацсирини
синдиргани учун рафц щыиш ъам мумкин. Масалан:
ِﹶﺘﻤﺭﹾﻜَﺃ
ﻥِﺇ
ﻨ
ﻤِﺭﹾﻜُﺃ
ﻲ
ﻙ
،
ﻙﻤِﺭﹾﻜُﺃ
ﻲﻨِﹶﺘﻤﺭﹾﻜَﺃ
ﻥِﺇ
Агар иккинчи жазо бщлаётган фецл мозий бщлиб ъамда
лафзий ёки таыдирий суратдаги
«
ﺪﻘ
»
билан келган бщлса, бу
ъолатда иккинчи фецлнинг юыоридаги биринчи фецлга
мусаббаб ыилиш учун ёрдам сифатида
«
ﻒ
»
сабабия
келтирилади. Масалан:
ﻪﹶﻟ
ﹲ
ﺥ
َﺃ
ﹶﻕﺭﺴ
ﺩﹶﻘﹶﻓ
ﹾﻕِﺭﺴﻴ
ﻥِﺇ
ُلﺒﹶﻗ
ﻥِﻤ
↓
лафзий
ﹸﻗ
ﻥِﻤ
ﺩﹸﻗ
ﻪﺼﻴِﻤﹶﻗ
ﻥﺎﹶﻜ
ﻥِﺇ
ﹾﺕﹶﻗﺩﺼﹶﻓ
ٍلﺒ
↓
Таыдирий
Юсуф сураси, 26
-
оят
.
Агар
«
ﺪﻘ
»
сиз келадиган бщлса, бу ъолда
«
ف
»
келтирилмайди. Масалан:
ﻤِﺭﹾﻜَﹸﺘ
ﻥِِﺇ
ﻤﺭﹾﻜَﺃ
ﻲِﻨ
ﻙﹸﺘ
Агар жазо бщлаётган фецл музорий мусбат бщлса ёки «
ﻻ
»
билан манфий бщлган музорий бщлса, бу ъолда икки важъ
______________________________________________________________
61
жоиз бщлади. Яцни, шарт ъарфининг тацсири бор, деб
ыарасак, «
ف
» келтирилмайди. Агар тацсири йщы, деб
ыарасак,
«
ف
»
келтирилади.
«
ف
» яна жумлаи исмияга ъам кириб келади. Масалан:
ﻥِﺇ
ﻙﺩﺒﻋ
ﻪﱠﻨِ
ﺈ
ﻓ
ﹶﺕﻤِﺤﺭ
Агар юыорида талабга далолат ыиладиган амр, наъий
83
,
истифъом, таманний
84
, арз
85
лардан бирортаси щтиб, сабабият
ыасд ыилинган бщлса, бу ъолда ундан кейин
ﻥِﺇ
таыдир
ыилиниб, унинг сийьаси музорий сийьасига щтыазиб туриб
жазм ыилинади. Масалан:
ﺩﹶﺘ
ﻡِﻠﺴَﺃ
ﹶﺔﱠﻨﺠﹾﻟﺍ
ِلﹸﺨ
↓
َ
ﺔﱠﻨﺠﹾﻟﺍ
ِلﹸﺨﺩﹶﺘ
ﻡِﻠﺴﹸﺘ
ﻥِﺇ
ﻡِﻠﺴَﺃ
ﹶﺘ
ﺭﹸﻔﹾﻜﹶﺘ
ﹶﻻ
ﹶﺔﱠﻨﺠﹾﻟﺍ
ِلﹸﺨﺩ
↓
ﹶﺔﱠﻨﺠﹾﻟﺍ
لﹸﺨﺩﹶﺘ
ﺭﹸﻔﹾﻜﹶﺘ
ﻻ
ﻥِﺇ
ﺭﹸﻔﹾﻜﹶﺘ
ﹶﻻ
َﻫ
ﻢ
ُﻛَﺪْﻨِﻋ
ْﻞ
َﺃ
ﺀﺎﻤ
ﺭﹾﺸ
ِﺏ
ا
َءﺎَﻤْﻟ
↓
ﺀﺎﻤﹾﻟﺍ
ِﺏﺭﹾﺸَﺃ
ﻥﹸﻜﻴ
ﻥِﺇ
83
Тақиқлаш
.
84
Орзу
.
85
Таклиф
,
буйруқни
ифодалашнинг
бир
йўли
.
62_______________________
Араб
тили
дарслиги
–
таркиб
қоидалари
ﻪﹾﻘِﻔﹾﻨُﺃ
ﹰﻻﺎﻤ
ﻲِﻟ
ﹶﺕﻴﹶﻟ
↓
ﻪﹾﻘِﻔﹾﻨُﺃ
ﻥﹸﻜﻴ
ﻥِﺇ
ﹶﺍﹶﻻ
ﺍﺭﻴﹶﺨ
ﺏِﺼﹸﺘ
ﺎﹶﻨِﺒ
ْلِﺯﹾﻨﹶﺘ
↓
ﺍﺭﻴﹶﺨ
ﺏِﺼﹸﺘ
ْلِﺯْﹾﻨﹶﺘ
ﻥِﺇ
________
2. Биринчи дарсда «
لﻫ
» ва
«
َﺃ
»
ъарфи истифъомлар
айтиб щтилган эди. Энди шулардан “
َﺃ
”
ъарфи истифъоми
ишлатилишида “
لﻫ
” дан кщра омроы бщлади. “
لﻫ
” эса
хосроы бщлади.
3. Жавоб ъарфлари ыуйидагилар:
ﻡﻌﹶﻨ
َﺃ
،ﻱِﺇ
،ﻲﹶﻠﺒ
،
ِﺇ،ِﺭﻴﺠ
،ْلﺠ
ﻥ
Шулардан
ﻡﻌﹶﻨ
юыоридаги сщралган нарсани ыарор
топтиради.
ﻲﹶﻠﺒ
юыоридаги нафий мацнони мусбатга айлантириш
учун хосдир.
ﺍﻭﹸﻟﺎﹶﻗ
ﻡﹸﻜﺒﺭِﺒ
ﹸﺕﺴﹶﻟَﺃ
ﻲﹶﻠﺒ
А
ъроф
сураси
, 172-
сураси
.
ﻱِﺇ
истифъомдан кейин келиб, исботлайди ва унга ыасам
лозим бщлади. Масалан:
ِﻪﱠﻠﻟﺍﻭ
ﻱﺇ
ﺩﻴﺯ
ﺀﺎﺠ
ْلﻫ
ﻥِﺇ
،ِﺭﻴﺠ
،ْلﺠَﺃ
лар хабар берувчи кимсани тасдиылайди.
______________________________________________________________
63
4
.
Do'stlaringiz bilan baham: |