Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

4.8. Shamol elektr qurilmasidan uy joylarni ta’minlashda foydalanish 
 
Shamol
  elektr  qurilmalari  uy-joylarni  isitish,  yoritish,  shamolatish,  sovutish, 
uy-ro‘zg‘or anjomlarini ishlatish, xo‘jalikdagi uskunalar, issiqxonalarda o‘simliklarni 
o‘stirish,  parvarishlash,  mikroiqlim  muhitini    yaratishda  markazlashgan  elektr 
ta’minot tarmoqlardan olinadigan   energiyani tejashga  imkon beradi.   
Ammo
  faqat  shamol  elektr  qurilmalari  yordamida  yuqorida  keltirilgan 
jarayonlarni amalga oshirishni to‘liq rejalashtirish o‘ta murakkab masala hisoblanadi. 
Buning uchun shamol qurilmasi parragining diametri 20 metrdan ortiq bo‘lib, shamol 
doimo esib turishi kerak. 
Bundan  tashqari  shamol  esishining  notekisligini  bartaraf  etish  maqsadida 
generatsiyalovchi 
va 
shamolni 
yumshatuvchi 
qurilmalar 
(stabilizator)larni 
qo‘shimcha qurish kerak bo‘ladi.  Bu esa murakkab vazifadir.     

---

97 
 
 
Xonadonlar  uchun  sodda  tuzilishga  ega  bo‘lgan  shamol  elektr  qurilmasini 
yasash  mumkin.  Buning  uchun  shamolning  tezligi  va  shamol  g‘ildiragining 
diametrini  bilish  kerak  bo‘ladi.  Respublikamizning  quruq  iqlimli  hududlarida  
(1,1...1,3  jadvallar)  shamolning  tezligi  5  m/s  dan  15  m/s  gacha,  o‘rtacha  tezligi  esa 
1,3 ... 4,2  gacha. Shamolning esish vaqti esa yil davomida 2 kundan 64 kungachani 
tashkil etadi. 
Shamol  generatorining  muhim  xususiyati  uning  -  shamol  energiyasidan 
foydalanish  koeffitsienti  (SHEFK)  hisoblanadi.  Eng  yaxshi  shamol  generatori 
namunalarida  ushbu  ko‘rsatkich  60...80%  (o‘rtacha  40...  45%)  ni  tashkil  etadi. 
Havaskor  hunarmandlar  tomonidan  tayyorlangan  qurilmalarda  SHEFK  35%  ni 
tashkil etadi.  
Bunday holatda shamolning tezligi 5 m/s bo‘lganda: 35 · 90 = 31,5 Vt quvvatni 
olishimiz mumkin.  
4.6  –  jadvalda,  suratda  havaskor  hunarmandlar  tomonidan  yasalgan  shamol 
qurilmasining  quvvati  kilovattlarda  (SHEFL  =  35%),  maxrajda  parrakning  aylanish 
tezligi ayl/minut 
Z = 6
 ayl/min bo‘lganda.  Shamol qurilmasining quvvati parrakning 
diametri va shamolning tezligiga bog‘liq holda o‘zgaradi.