Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

 Quyosh gallaktikasidagi sayyoralar 

---

107 
 
Uning diametri 864950 mil; agar siz metrli standardda ishlaydigan bo‘lsangiz u 
1392 million km ga teng bo‘ladi.  
Quyosh nurlanish energiyasining miqdori yillik global energiya sarfidan 10000 
marta  katta.  Yiliga  bir  kvadrat  metrga  o‘rtacha  1700  kVt·soat  Quyosh  energiyasi 
tushadi.  
Yer sirtini bir mil qalinlikda qora suyuqlik qatlam bilan isitish uchun qoplasak, 
biz Yer sirtiga tushayotgan energiyani to‘plovchi manbaga ega bo‘lamiz degan g‘oya 
endi bema’ni emasdek tuyuladi. 
Quyosh  energiyasi  Yergacha  yetib  kelganida  uni  o‘rab  turgan  atmosferada  19 
%  yutiladi va yana 35 % bulutlarda yutiladi. 
Quyosh  energiyasi  Yerni  faqat  davomiy  ravishda  qizdiradi,  bu  sarflanishlar 
behuda  yo‘qotilayotgan  energiyani  foydali  energiyaga  aylantiruvchi  texnologiyani 
talab qiladi, ya’ni  bunda biz biror foydali ish bajara olishimiz zarur. 
Quyosh  samarali  katta  termo-yadro  reaktori  ham  hisoblanadi.  Siz  nima  deb 
o‘ylaysiz,  biz  allaqachon  ulkan  katta  termo-yadro  reaktoriga  egamiz,  lekin  ayrim 
odamlar esa undan ham kattarog‘ini qurishni xohlashi kulguli! 
Quyoshda  har  soniyada,  minutlar  almashinishi bilan  doimiy  ravishda vodorod 
geliyga aylanadi. 
Quyoshni  katta  miqdordagi  termoyadro  reaksiyasi  ta’siridan  portlab 
ketmasligiga  nima  to‘sqinlik  qiladi?  –  Oddiy  gravitatsiya  kuchlari!  Quyosh  ichida 
kechayotgan  kompleks  reaksiyalar  natijasida  tarqatuvchi  kuchlar  va  g‘oyatda  katta 
o‘lchamdagi  modda  miqdori  tufayli  hosil  bo‘ladigan  gravitatsiya  kuchlari  orasidagi 
doimiy jang natijasida turg‘un bo‘ladi. 
Quyosh  ichidagi  barcha  atomlar  katta  miqdordagi  ichkariga  “siqilishi” 
natijasida  bir-biriga  tortilgan  bo‘ladi.  Ayni  paytda  yadro  reaksiyasi  ta’sirida  hosil 
bo‘lgan  issiqlik va  energiya  barcha narsalarni  tashqariga chiqarishga harakat qiladi. 
Bizning baxtimizga ular muvozanatda bo‘ladi va natijada Quyosh doimiy qoladi! 
Quyoshning  tuzilishi  5.2-  rasmda  keltirilgan  –  unda  nimalar  borligini 
tushuntirib  o‘tamiz.  Quyosh  markazidan  boshlab  yadro,  radioaktiv  zona,  konvektiv 
zona, fotosfera, xromosfera va tojlar bor.  

---

108 
 
Quyoshning  yadrosi  ikkita  xossaga  ega,  birinchidan  yadro  reaksiyasi  uchun 
qulay sharoit yaratadi – ishonib bo‘lmaydigan 15 million gradus selsiy haroratga ega 
(men u yerda termometr ushlab turishni xohlamagan bo‘lardim), ikkinchidan ishonib 
bo‘lmaydgan  katta  bosim.  Shuning  uchun  u  yerda  termo-yadro  reaksiyasi  amalga 
oshadi. 
 
 
 
5.2- rasm.