Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

Жадвал 7.1: Ҳар йили суғорилиб, экин экиладиган ерларда тупроқ сифати, га 
Республика ва 
вилоятлар
Жами
Класс I
Класс II
Класс III
Класс IV
Класс V
Класс VI
Класс VII
Класс VIII
Класс IX
Класс X
0-10
11-20
21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
71-80
81-90
91-100
Қорақалпоғистон
..
1,919
29,810
237,202
69,846
46,458
24,497
6,801
..
..
416,533
41
Андижон (а)
..
311
9,593
34,322
39,801
45,187
50,547
38,267
6,015
35
224,078
57
Бухоро (б)
..
1,038
16,521
57,391
42,070
55,294
40,843
19,456
83
..
232,696
50
Жиззах
..
105
3,607
40,717
143,261
48,533
30,379
7,413
2,809
..
276,824
50
Қашқадарё
..
..
3,455
71,977
198,976
87,416
50,375
25,003
8,177
..
445,379
51
Наманган
..
235
13,499
45,776
47,117
36,667
32,553
33,383
18,181
1,301
228,712
59
Навои
..
3,358
9,618
15,253
17,668
18,200
20,423
12,853
2,099
..
99,472
52
Самарқанд
..
41
2,044
29,478
72,263
89,756
57,187
38,321
16,770
547
306,407
57
Сурхондарё (с)
..
704
11,047
43,203
59,838
79,317
50,049
20,985
6,915
..
272,058
56
Сирдарё (д)
..
..
1,739
36,344
93,772
60,918
51,580
7,694
8
..
252,055
52
Тошкент
..
..
2,631
37,586
86,361
67,968
74,385
45,380
14,600
29
328,940
59
Фарғона
..
1,426
8,043
59,139
56,142
58,386
67,580
33,001
5,570
452
289,739
56
Хоразм (е)
..
625
8,839
46,296
34,932
82,052
49,291
11,848
102
..
233,985
53
Жами
..
9,762
120,446
754,684
962,047
776,152
599,689
300,405
81,329
2,364
3,606,878
55
Бонитет 
индекси
Бонитет индексига кўра баҳолаш
Жудаям яхши
Ёмон
Ўртадан паст
Ўрта
Яхши
Манба: Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, 2009. 
Қайдлар: 
а Андижон вилоятидан олинган маълумотлар 2002 йилда тупроқ баҳоланишига асосланган 
б Сурхандарё вилоятидан олинган маълумотлар 2003 йилда тупроқ баҳоланишига асосланган 
с Бухоро вилоятидан олинган маълумотлар 2004 йилда тупроқ баҳоланишига асосланган 
д Хоразм вилоятидан олинган маълумотлар 2005 йилда тупроқ баҳоланишига асосланган 
е Сирдарё вилоятидан олинган маълумотлар 2006-2007 йилда тупроқ баҳоланишига асосланган 
Бошқа вилоятлардан олинган маълумотлар 2001 йилда гача тупроқ баҳоланишига асосланган

---

126 
7.5
Тупроқ ифлосланиши
Охирги 10-15 йил давомида Ўзбекистонда пестицидлар ва минерал ўғитларни ишлатилиши кескин 
камайди. Ўзбек ҳукумати ва тадқиқот институтлари мақтовга арзигулик ҳаракатлари туфайли 
интеграциялашган ўсимлик муҳофазаси практикаси киргизилди ва заҳари камроқ кимёвий ва биологик 
ўсимлик муҳофазасига ўтилди. Ҳозирда ҳайдаладиган ерларда пестицидлардан фойдаланиш даражаси 
0.4 кг/га ташкил этади, Совет эраси пайтларида бу кўрсаткич 15-19 кг/га бўлган.
Шунга қарамасдан, ўғит ва пестицид қолдиқларидан тупроқ ифлосланиши кўпгина вилоятларда муаммо 
бўлиб қолмоқда. Мисол учун DDT
4 
қолдиқлари билан заҳарланиш Андижон ва Фарғона вилоятларида 
максимал мумкин бўлган миқдордан 2.4 дан 6.1 мартагача ошади. Ишлатилмаётган, маълум йўсинда 
зарарсизлантириладиган ёки йўқ қилинмоқ даркор бўлган эски пестицидлар ҳажми 1,500 тоннани 
ташкил қилади. Туз ва токсик заррачаларни Орол денгизи очилиб қолган ҳавзасидан чанг тўзонлари 
билан тарқалиши ер ва сув сифатини сақлаш бўйича ташвиш уйғотади, ҳамда инсон соғлиғига 
тўғридан-тўғри хавф туғдиради.