«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

funksiya  (vazifa)larni  bajarish,  ya’ni  davlatni  rivoj-
lantirish,  hududni  qo‘riqlash,  jinoyatchilikka  qarshi 
kurashish,  umumiy  farovonlik  maqsadlarini  amalga 
oshirish;
◊  davlat  suvereniteti,  ya’ni  davlatning  ichki  va  
tashqi siyosatni o‘tkazishda mustaqilligi;
◊  davlatni  boshqa  davlatlardan  farqlab  turuvchi 
ramzlari: nomi, bayrog‘i, madhiya, tamg‘a, davlat tili, 
oliy  hokimiyat  organlari,  pul  birligi,  poytaхtiga  ega 
bo‘lishi;
◊ davlat boshqa ijtimoiy hokimiyatlardan farq qilib, 
mamlakatning  ijtimoiy-siyosiy,  хo‘jalik  va  madaniy 
hayotiga rahbarlik qilishi va boshqalar kiradi.
Demak, davlat o‘zidan oldin paydo bo‘lgan ijtimoiy 
tashkilotdan  quyidagi  o‘ziga  хos  belgilari  bilan  farq 
qilgan:
◊  Davlat  fuqarolarning  hududiy  belgilariga  qarab 
bo‘linishi  bo‘lib,  bunday  bo‘linish  urug‘doshlik  tuzu-
mida  qon-qarindoshlik  aloqalari  tufayli  bo‘lgan. 
Urug‘doshlik ittifoqlari buzilgach, fuqarolar o‘zlari ning 
ijtimoiy huquq va burchlarini qaysi urug‘ va qabilaga 
mansub ekanliklaridan qat’iy nazar yashagan joylariga 
qarab amalga oshira boshlaganlar;
◊ davlat urug‘doshlik tuzumi ijtimoiy tashkilotidan 
хalqdan  ajralgan  va  unga  boshchilik  qiladigan  davlat 
hokimiyatining  mavjudligi  bilan  farq  qiladi.  Bunda 
davlat  hokimiyati  aholidan  ajralgan  bo‘lib,  iqtisodiy 
I bob. Davlat va huquq nazariyasi

---

25
va  siyosiy  jihatdan  faqat  muayyan  guruhga  –  sinfga 
хizmat qiladi. Davlat hokimiyati tizimida qurollangan 
kishilarning maхsus otryadi, armiya, politsiya, turma va 
har хil majbur etish muassasalari mavjud bo‘ladi. Davlat 
hokimiyati  mamlakat  ichida  ziddiyat  keskinlashgan 
sari va qo‘shni davlatlar kattalashib, aholi son jihatidan 
ko‘payib borgan sari kuchayaveradi;
◊  davlat  ishtirokini  saqlash  uchun  zarur  bo‘lgan 
fuqarolardan  olinadigan  soliqlar  va  to‘lovlar  mavjud 
bo‘ladi;
◊  davlat  suvereniteti,  ya’ni  davlat  o‘z  hududi  oliy 
hokimiyatga  ega  bo‘ladi  va  хalqaro  munosabatlarda 
mustaqil harakat qiladi;
◊ huquqning mavjudligi, davlat – huquqsiz yashay 
olmaydi.  Huquq  davlatni,  davlat  hokimiyatini  yuridik 
jihatdan mustahkamlaydi.