Mikrobiologiya va immunologiya

 
 
 
 

---

81 
 
 
 
Kolienterit va dizenteriyasimon kasalliklarda (esherixiozlarda)  bakteriologik 
tekshiruv 
 
 
Material 
 
 
 
 
Najas 
 
1-bosqich    
 
 
Endo    muhitga 
ekish 
2-bosqich 
 
 
Koloniyalar xarakte- 
 
     Aloxida koloniyalardan 
 
 
ri va rangi   
 
 
     olingan material va  
 
 
Surtma tayyorlab,   
 
     Ov-zardobi aralashma  
 
 
Gram usulida bo‘yash 
 
     lari bilan buyum oy- 
 
 
 
 
 
 
 
     nachasida  agglyutinatsiya 
 
 
 
 
 
 
 
     reaksiyasini qo‘yish. 
 
 
 
 
 
 
Javob  
 
 
Agglyutinatsiya beruvchi koloniyalarni qiyalantirilgan oziqli 
agarga ekish (sof kultura) 
 
3-bosqich  OV-zardoblar aralash-   
Suyultirish usuli  
 
 
masi bilan buyum oy- 
 
bilan  probilkalarda 
 
 
nachasida agglyutina- 
 
agglyutinatsiya reak- 
 
 
siya reaksiyasini qo‘y-   
siyasini qo‘yish 
 
 
yish   
 
 
Tipga xos zardoblar 
 
 
“Ola-chipor” qatorga  
 
 
bilan agglyutinatsiya 
 
 
ekish 
 
 
reaksiyasini qo‘yish. 
 
 
 
Yakuniy javob 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

82 
 
 
Dizenteriyani mikrobiologik tekshirish 
 
Material
 
Najas
 
 
 
 
Qon zardobi
 
 
 
 
 
Bakteriologik tek-  
Zardobni tekshirib  
 
 
 
shiruv  
 
 
diagnozni aniqlash 
 
 
 
 
 
 
 
 
(serodiagnostika) 
 
1-bosqich
 
 
Differensial mu
- 
 
          
Dizenteriya diagnos- 
 
 
 
hitlarga (Ploskiryov
 
 
tikumi bilan (Vi- 
 
 
 
va boshqalar) ekish 
 
dal reaksiyasiga o‘x- 
 
 
 
 
 
 
 
 
shash) agglyutinatsiya  
2-bosqich
 
Koloniyalar xarakte-
  
           
reaksiyasini qo‘yish. 
 
ri va rangini aniq- 
 
            
Eritrotsitar diagnos- 
 
lash. Surtma tayyor-
   
 
tikumlar bilan PGA  
 
lab, Gram usuli bi-
 
 
 
reaksiyasini qo‘yish.
 
 
lan bo‘yash. 
 
Dizenteriya zardobla
- 
 
             Javob 
 
ri  aralashmasi bilan                                
 
oynachada agglyuti- 
 
natsiya reaksiyasini 
 
qo‘yish   
 
 
 
 
 
Javob 
 
Rangsiz koloniyalarni Ressel yoki uch qandli  
3-bosqich
 
 
 
 
 
muhitga ekish 
 
 
                            
Surtma           tayyorlab,
   
 
           
“Ola-chipor”  qa-
 
 
 
 
Gram    usuli  bilan
 
 
 
 
torga ekish. 
 
 
 
 
Bo‘yash.  
 
 
 
 
 Dizenteriyaning
 
 
 
 
 
Muhit rangining  
 
 
            
zardob aralashma- 
 
 
 
 
o‘zgarishini aniqlash
 
 
 
si, so‘ng turga  va  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
tiplarga xos zar- 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
doblari bilan oy– 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
nachada agglyuti- 
 
natsiya reaksiyasi- 
 
 
ni qo‘yish.   
 
  
 
 
 
  
 
 
Yakuniy javob  
 
 
 

---

83 
 
Davosi  va  profilaktikasi.  Infeksiyaning  umumiy  terapiyasida  parxez 
buyuriladi, bifikol, bifidum-bakterin va antibiotiklardan levomitsetin, sulfanilamid 
preparatlar  (furazalidon)  beriladi.  Surunkali  infeksiyani  spirtda  o‘ldirib 
tayyorlangan  Chernoxvostovning  ichburug‘  vaksinasi  bilan  davolanadi.  Bunda 
maxsus bakteriofag  ham qo‘llash  mumkin. Har  yili dunyo bo‘yicha bir  necha  yuz 
mln.  kishi  dizenteriya  bilan  kasallanadi  va  shulardan  bir  necha  yuz  mingi  nobud 
bo‘ladi.  Ularning  yarmini  bolalar  tashkil  etadi.  Markaziy  Osiyo  davlatlarida  ham 
ichburug‘ keng tarqalgan. 
Kasallikning oldini olish uchun qator umumiy profilaktik choralar ko‘riladi: 
suv, oziq-ovqat maxsulotlari, ayniqsa sutni ichburug‘ bakteriyalarining tushishidan 
qattiq  muxofaza  qilish,  dizenteriya  deb  gumon  qilinganlarga  to‘g‘ri  tashhis 
qo‘yish,  bemorni  kasalxonaga  yotqizish  yoki  aloxida  xonaga  qo‘yish,  bemorni 
to‘liq  va  samarali  davolash,  infeksiya  o‘chog‘ini  yaxshilab  dizenfeksiya  qilish, 
doimo  nazorat  qilib  turish,  bolalar  muassasalarida,  oila,  oshxona,  do‘kon  va 
boshqa oziq-ovqat tashkilotlarida sanitariya-gigiena qoidalariga qat’iy amal qilish, 
bemor  bilan  muloqotda  bo‘lganlarga  ichburug‘  bakteriofagini  berish,  aholi 
o‘rtasida sanitariya-maorif ishlarini muntazam olib borish kerak. 
 
Qorin tifi va paratif qo‘zg‘atuvchilari. 
Qorin  tifi  (ich  terlama)  –  og‘ir  yuqumli  antropoonoz  kasallik.  Tif  va 
paratiflar  guruhiga  mansub  kasalliklar  qadimdan  ma’lum.  Gippokrat  qorin  tifini 
o‘z  asarlarida  bayon  etadi.  Tif  so‘zi  lotincha  “typhos”  so‘zidan  olingan  bo‘lib, 
“tutun”, “tuman”, “alahlash” degan ma’nolarni anglatadi. 
Qorin  tifi  qo‘zg‘atuvchisi  (Salmonella  typhi)  K.Ebert  tomonidan  1880  yili 
qorin  tifidan  o‘lgan  odamning  tomog‘idan  ajratib  olingan.  Sh.Ashar  va 
R.Bensodlar 1896 yili paratif  V  qo‘zg‘atuvchisining sof hosilasini ajratib oldilar.