Mikrobiologiya va immunologiya

Morfologiyasi.  Enterobakteriyalar  –  grammanfiy  tayoqchasimon    mik-
roblar.  Ularning  uzunligi  1-5  mkm,  eni  0,3-0,8  mkm,  ko‘pchilik  shtammlari 
harakatchan,  chunki  butun  yuzasi  bo‘ylab  (peritrix)  xivchinlari  bor.  Ba’zi  turlari 
kapsula  hosil  qiladi,  ichak  bakteriyalarining  ustki  qismida  umumiy  jinsiy  (seks 
pili) kiprikchalari mavjud. 
 
O‘sishi.  Barcha  ichak  bakteriyalari  oilasiga  mansub  mikroblar  aerob  va 
fakultativ anaeroblardir. Tarkibida go‘sht ekstrakti bo‘lgan oziq muhitlar (masalan: 
go‘sht-peptonli  agar,  go‘sht-peptonli  bulon  va  boshqalar)  da  yaxshi  ko‘payadi. 
Ular  har  xil  uglevod  va  oqsillarni  parchalaydigan  fermentlar  hosil  qiladi. 
Fermentativ  xususiyatlariga  ko‘ra  bular  birmuncha  faol,  shu  sababli  bu 
xususiyatlardagi  farqlar  bo‘yicha  bakteriyalarni  tasniflash,    uning  urug‘  va  turini 
aniqlashga keng qo‘lla-niladi. 
 
Antigen  tuzilishi.  ichak  bakteriyalarning  antigen  tuzilishi  murakkab  bo‘lib, 
ularni  identifikatsiya  qilish  (farqlash)  da  ahamiyatlidir.  Enterobakteriyalarda 
asosan 3 ta antigen mavjud:  

---

72 
 
Somatik O-antigen;  
Xivchinli H-antigen; 
K-kapsulali antigen.  
Somatik  O-antigen,  asosan,  hujayra  devorining  tashqi  qavatidagi 
lipopolisaxariddan 
iborat. 
O-antigenning 
maxsusligi 
uglevodlarning 
determinantlari orqali nazorat  qilinadi. H-antigen flagellin deb ataladigan oqsildan 
tashkil  topgan  bo‘lib,  bakteriya  xivchinida    joylashgan.  K-antigen  hujayra 
devoridagi  polisaxarid  va  oqsillar  birikmasidan  iborat.  O-antigenga  nisbatan 
yuzada  joylashgan.  Bu  antigenlar  bir-biridan  immun-kimyoviy  xususiyatlari  bilan 
farq  qiladi.  Shu  sababli  ular  yordamida  enterobakteriyalarning  urug‘i,  turi, 
serologik  guruhi  va  serovariantlari  aniqlanadi.  Enterobakteriyalarning  antigenlari 
turli 
immunologik 
reaksiyalar, 
jumladan 
aglyutinatsiya, 
bilvosita 
gemmagglyutinatsiya,  pretsipitatsiya,  immunoelektroforez  va  boshqa  reaksiyalar 
yordamida maxsus zardoblar bilan aniqlanadi. 
 
Enterobakteriyalar  tabiatda    keng  tarqalgan  bo‘lib,  odam  va  hayvonlarning 
ingichka va yo‘g‘on ichaklarida yashaydi. Ular orasida saprofit, shartli-patogen va 
patogen turlari bor. Entobakteriyalar odam va hayvon najasi orqali tashqi muxitga 
tushadi va turli muddat saqlanib qoladi.