RASIN
(1639-1699)
Ferte-Milon shahrida obro‘li oilalardan birida
tug‘iladi. Yoshligida poeziyada qalam tebratadi.
1658- yili 18 yoshli yigitcha bilim olish uchun
Parijga keladi. Garkur kollejida o‘qishni, falsafa
bilan shug‘ullanishni orzu qiladi.
1660-yilda yosh qirol Lyudovik
XIV ning uyla-
nishi munosabati bilan «Nimfa Seplar» qasidasini
yozib, o‘z asarini qirolga yuboradi. BagMshlov
qirolga juda yoqib qolib, yuz luidor mukofot
beradi va yosh shoirning mutassil ijod bilan shu-
g‘ullanishi uchun nafaqa tayinlaydi. Shundan so‘ng u Parijda shoir
sifatida tezda taniladi.
Rasin dramalarining mavzusi qadimgi dunyodan olingan. «Fedra»
(1677), «Esfir» (1689), «Ataliya» (1689), «Andromaxa» kabi asarlari
juda yuksak saviyada yozilgan.
Bundan tashqari boshqa janrlarda ham samaraii ijod qilgan. «Fran-
siyada», «Britannik», «Boyazid», «Ataliya» kabi poema va tragediyala-
rida tarixiy mavzuni mahorat bilan tasvirlagan.
Turkiya tarixiga bag‘ishlangan «Boyazid» tragediyasi turk sultoni
Boyazid Yildirim va uning sevimli malikasi Roksana haqida hikoya
qiladi. Albatta, tragediyada to‘qima voqea va obrazlar ko‘p bo‘lsa-da,
dramatizm, intriga, kolliziyaga boyligi jihatdan asar yuksak mahorat
namunasiga aylandi.
Rasinning atoqli adabiyot vakillari Kornel, Lafonten bilan yaqindan
do‘stlashishi shoir ijodida yangi zarvaraq ochadi. Ota-onasidan erta
yetim qolib, Bove shahridagi buvisining qo‘lida ulg‘ayib, hayot
qiyinchi 1 iklarini obdan tortgan Rasinning keyingi hayotida, uning tezda
mashhur bo‘lishida bu ikki allomaning xizmati katta boMadi.
0 ‘sha paytlarda Parijda eng ko‘zga ko‘ringan drumaturg va teatr
ustasi sifatida tanilgan Molyer Rasinning ilk ijod namunasi «Fivisda
yoki dushman aka-ukalar», «Buyuk Aleksandr» (1665) tragediyasini o‘z
teatrida namoyish etishga ko‘maklashadi.
Keyinchalik Molyer bilan ijodiy ziddiyatlar
kuchayib, shoir Bualoga
yaqinlashadi. Dramaturgiya va teatr tadqiqotchisi Bualo o‘z
shogirdining «Andromaxa», «Sudbozlar», «Britannik» pyesalarining
yuzaga kelishiga yordam beradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Shundan so‘ng dramaturg «Berenika» (1670), «Mitridat» (1673) tra
gediyalarini ijod qiladi. «Ifigeniya» (1674), «Fedra» (1677), «Esfir»
(1689), «Gefoliya» («Antaliya») (1691) asarlari dunyo yuzini ko‘radi.
Albatta, hamma jamiyatlarda ham buyuk ijodkorlami ko‘rolmaydi-
ganlar juda ko‘p bo‘lishgan. Tarixda bunga misollar juda ko‘p.
Rasinning mashhur bo‘lib ketayotganini ko‘rolmagan g‘alamis,
ig‘vogarlar uning tragediyalarini yerga urib, saroydagi aslzodalarning
va, hattoki, Lyudovik XIV ning g‘azabini qolzg‘aydilar. Rasinning
deyarli barcha asarlarini tomosha qilib, unga olqish va yorliqlar hadya
etgan qirol shoirni hamma imtiyozlardan mahrum qiladi.
Uyg‘onish davri va undan keyingi (X VII-X VIII) asrlar G‘arb adabi
yoti ijodkorlariga antik dunyo adabiyotining ta’siri katta boMganligini
sezamiz. Bu holatni Rasin asarlarida ham ko‘ramiz. Ma’bud va
ma’budalarni, afsonaviy va tarixiy qahramonlarni o ‘z asarlariga olib
kirish Rasin yashagan zamonda katta an’anaga aylanadi.
Rasinning ko‘pgina asarlari ham antik dunyo voqealariga bag‘ish-
langan.
Biroq Rasin bu antik voqealarga yigirma uch asrdan keyingi taraq
qiyot yuksakligidan turib teran nazar soladi.
Do'stlaringiz bilan baham: