O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi



Download 353,15 Kb.
Pdf ko'rish
bet12/19
Sana31.12.2021
Hajmi353,15 Kb.
#276664
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19
Bog'liq
Dinora Homidova kurs ishi

Ergash gap turlari 

Ma‟lumki,  ergash  gap  bosh  gapni  yoki  uning  biror  bo„lagini  izohlash, 

aniqlash,  to„ldirish  uchun  xizmat  qiladi.  Shunga  ko„ra  ergash  gap  ikki  katta 

guruhga  bo„linadi:  1)  Bosh  gapning  biror  qismini  izohlovchi:  2)  butun  bir  bosh 

gapni  izohlovchi  ergash  gap.  Masalan:  Dunyoda  shunday  odamlar  bo„ladiki, 

ularning  hayoti,  qilgan  ishlari,  bosib  o„tgan  yo„llari  biz  uchun  yuksak  namuna 

bo„lib xizmat qiladi. (O.Yoqubov). Kechasi shudring tushmagan bo„lsa ham, oyoq 

ostidagi  maysalar,  daraxt  yaproqlari  nam  va  muzdek  edi.  (O.Yoqubov)  Birinchi 

gap tarkibidagi ergash gap (ularning hayoti, qilgan ishlari, bosib o„tgan yo„llari biz 

uchun yuksak namuna bo„lib xizmat qiladi.) Bosh gapdagi aniqlovchi (shunday) ni 




 

27 


izohlagan  bo„lsa,  ikkinchi  gap  tarkibidagi  (kechasi  shudring    tushmagan  bo„lsa 

ham) ergash gapi bosh gapni to„siqsizlik munosabati orqali butun holda izohlagan. 

Bosh  gapning  biror  bo„lagini  izohlaydigan  ergash  gaplarga  ega,  kesim, 

aniqlovchi,  to„ldiruvchi  ergash  gaplar;  bosh  gapni  butun  holda  izohlovchi  ergash 

gaplarga    payt,  o„rin,  sabab,  maqsad,  shart,  to„siqsiz,  ravish,  mikdor  daraja, 

o„hshatish natija ergash gaplar kiradi. 

Kesim ergash gap bosh gapdagi ko„rsatish olmoshi bilan ifodalangan kesimni 

izohlab  keladi.  Bunda  bosh  gapning  kesimi  vazifasida  shu,  shunday,  shu  bo„ldi, 

shundan  iborat  so„zlari  keladi.  Ergash  gap  shu  so„zlarni  izohlagani  holda  bosh 

gapga  ki  bog„lovchisi  yordamida  birikadi.  Masalan:  Farqi  shuki,  men  madaniy 

navlarni chatishtirardim. (O„.Usmonov) 

Ega ergash gap  bosh gapning olmosh bilan ifodalangan ega bo„lagini izohlab, 

kim?  Nima?  so„roklaridan  biriga  javob  buladi.  Ega  ergash  gap  bosh  gapga 

quyidagicha birikadi. 

1.Ergash  gapning  kesimi  shart  mayli  shaklida  bo„ladi.  Bunda  bosh  gapning  

egasi, u, o„sha,  o„zi kabi olmoshlar bilan ifodalanadi. Masalan: Kimki birovning 

payini qirqsa, o„ziniki ham qirqiladi. («Ajoyib nasihatlar») Kimki o„tmishni yaxshi 

bilsa, u hozirgi zamon qadriga yetadi. 

2.Ergash gapning kesimi aniklik maylida bo„ladi. Masalan: Kim o„zini hurmat 

qilar ekan, u  boshqalarni ham hurmat qiladi. 

3.  Ega  ergash  gap  bosh  gapdan  keyin  kelib,  bosh  gapga  -ki      aniklov  

bog„lovchisi  orqali  birikadi:    Shu  narsa  ravshanki,  o„tmishni  bilmasdan  turib, 

hozirgi zamon qadriga yetib bo„lmaydi. 

To„ldiruvchi ergash gap bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan to„ldiruvchini 

(yoki  bosh  gapda  qo„llanmagan  to„ldiruvchini)  izohlaydi  va  bosh  gapda 

quyidagicha birikadi: 

Ergash gapning kesimi shart maylida buldi. Masalan: Kimda gumon bulsa uni  

kuzdan  kochirma  gapi  tarkibidagi  ergash  gap  (kimda  gumon  bo„lsa)  bosh  gapda 

uni tuldiruvchisini izoxlagan. 



 

28 


To„ldiruvchi  ergash gap -ki bog„lovchisi orkali birikadi. Masalan: Men hech 

bir vaqt inkor qilmaymanki, yolgiz o„z g„arazli yo„lida ish qiluvchi kishilar bizda 

ham yo„q emas. (A.Qodiriy)  


Download 353,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish