Suv ostida sakson ming kilometr

1 

Faradey

 -  ingliz fizigi

2 

Arago

 -  fransuz fizigi va astronomi.

3 

Sitseron

  -   qadimgi  Rim notig'i va yozuvchisi  (bizning eramiz- 

gacha  106-43-yillar).

73

---

-  Bu qabihlik!  -  deya qichqirdi Ned Lend shu bi­

lan yigirmanchi marta g'azab o ‘tida yonib.

-   Nima  qilish  kerak.  Bu  galvarslar  bilan  fran- 

suzcha,  inglizcha,  nemischa,  lotincha  gapirilsa-da, 

birontasi churq etib javob bermasa-ya!

-   Tinchlaning,  Ned,  -   dedim  men  hayajonlan- 

gan  garpunchiga,  -   g aza b   bilan  bir  ish  qilib 

bo'lmaydi.

-   To‘g‘ ri-yu,  professor,  -   deya  javob  berdi  ka- 

nadalik  zarda  bilan,  -   ammo  biz  bu  tem ir  katak 

ichida ochlikdan o‘lamiz, bilasizmi!

-   0 ‘h-h o ‘,  -   faylasuflarga xos  osoyishtalik bilan 

e’tiroz bildirdi Konsel, -  hali bunga erta.

-   O gaynilar,  -   dedim  men,  -   noumid  bo‘l- 

manglar. Bundan og‘ir sinovlarga ham bardosh ber- 

dik.  Kema  kapitani  va  uning  ekipajini  qoralashga 

shoshilmanglar. Ular haqida biror fikrga kelish vaqti 

ham yetar.

-   Mening  fikrim  hozirning  o‘zidayoq  uzil-kesil 

tayyor! -  dedi Ned Lend.  -  Bular razil odamlar!

-   Juda  soz,  ammo  ular  qayerda  tugilgan?  -   ba- 

maylixotir so‘radi Konsel.

-  Razillar mamlakatida!

-   Azizim  Ned,  bu  mamlakat  geografik  kartada 

aniq  ko'rsatilmagan,  binobarin,  e’tirof  etaman- 

ki,  men  bu  odamlarning  qaysi  millatdanligini  aniq 

ayta  olmayman.  Ammo  ishonch  bilan  shuni  ayti- 

shim  mumkinki,  ular  ingliz  ham,  fransuzlar  ham, 

nemislar ham emas.  Menda boshliq va uning ham- 

rohi  kenglikning harorati  past yerlarida  joylashgan 

mamlakatda tu g ilg an  degan taassurot qoldi, chunki 

ular ko'rinishdan  janubliklarga  oxshashadi.  Ammo 

irqiy  belgilari  yuzlarida  yorqin  ifodalanmagani 

uchun  qaysi  millatga  mansubliklarini,  ispanmi, 

turkmi, arab yoki hindumi -  qat’iy aytish qiyin.

-  Qarang, barcha tillarni bilmaslik qanchalik yo-

74

---

mon,  -   luqma tashladi Konsel,  -   agar yagona xalq- 

aro bir til bo'lganida, qanday yaxshi bo‘lardi-ya!

-   Bundan biron  naf chiqmas  edi,  -   deya  e’tiroz 

bildirdi  Ned  Lend.  -   Nima,  zindonbonlarimizning 

o'ziga  xos  tillari  halol  odamlarning  jig'iga  tegish 

uchun