|
Travers -
kema turgan yo'lga perpendikular yo'nalish.
479
- Ammo biz uni bu rejasini amalga oshirguncha
jamiyatimizdan mahrum etishga harakat qilamiz, -
deb qo'ydi kanadalik.
- Nima bo'lganda ham, - dedi Konsel, - o'sha
kapitan Nemo qandini ursin va men u bilan ta-
nishganimga achinmayman.
- Ayniqsa, undan judo bo'lganingizdan keyin, -
deya kinoya bilan qo'shib qo'ydi kanadalik.
Ertasi kuni, 1-aprelda, «Nautilus» tushdan bir
necha minut oldin dengiz sathiga ko'tarilganda, biz
allaqanday sohil ko'rinib turgan joyda edik.
Bu Olovli Yer edi. Mahalliy aholi kulbalarining
tomlarida behisob tutun burqsib turganidan uni
dastlabki tadqiqotchilar shunday deb atashgan.
Janubiy kenglikning 53- va 56-gradusi hamda
g'arbiy uzunlikning 67-gradus 50-minuti va 77-
gradus 15-minuti oralig'ida joylashgan Olovli Yer
orollar tizmasidan iborat bo'lib, uzunligi bir yuz yi
girma va eni uch yuz yigirma kilometr yerni ishg'ol
etgan edi. Bizdan uncha uzoq bo'lmagan orol past-
tekislik edi, biroq ufqda baland tog'lar ko'zga tash-
landi. Sarmiento tog'iga o'xshatganday bo'ldim. Bu
tog'ning ingichkalashib borgan cho'qqisi dengiz-
chilarga ob-havoni oldindan bildirib turar edi. Yo-
nidan arrasimon bo'lib ko'rinadigan tog' ko'm-ko'k
osmon fonida yorqin aks etsa, havo yaxshi bo'ladi,
tuman pardasiga o'ralib qolsa, demak yomon havo
kutiladi. Ned Lend menga shunday deb tushuntirdi.
- Xo'sh, Ned, bu barometr to'g'ri ko'rsatadi-
mi? - deb so'radim men.
- Juda to'g'ri, janob professor, - javob berdi ka
nadalik. Magellan bo'g'ozidan necha marta suzib
o'tgan bo'lsak, u bizni biror marta ham aldagani
y o < q -
Shu daqiqada tog' cho'qqisi ko'm-ko'k osmon
480
fonida yaqqol ko'zga tashlanib turar edi. Bu yax
shi havo bo'lishidan dalolat berar edi. Darhaqiqat
to'g'ri chiqdi.
«Nautilus» yana suvostiga sho'ng'ib, shimol to
mon suzishini shitob bilan davom ettirdi.
Kechqurun biz Falklend orollariga yetib keldik
va ertasi kuni tong pallasida okean sathiga ko'ta-
rilganimizda, men u yerdagi tog'larning dahshat
li cho'qqilarini ko'rdim. Okeanning bu joyi uncha
chuqur emas edi. Bu meni orollar tizmasining ikki-
ta asosiy oroli va unga tutashgan boshqa mayda
orolchalar uzoq o'tmishda Magellan yerlarining bir
qismini tashkil etgan, degan fikrga olib keldi.
Falklend orollari, aftidan, mashhur Jon Devis to
monidan ochilgan bo'lishi kerak, u Devis janubiy
orollari deb nomlangan edi. Ancha vaqtdan keyin
uni Bokira ayol orollari deb, XVIII asrning bosh-
larida Sen Malo dengizchilari bu orollami o'z sha-
harlari sharafiga Maluin deb, nihoyat orollar hozir
ham hukmronliklarida bo'lgan inglizlar unga Falk
lend deb nom qo'yishgan.
Yowoyi g'oz va o'rdaklar gala-gala bo'lib, pa-
luba ustida charx urishardi va ulardan ko'pi o'sha
kuniyoq dasturxonimizni bezadi.
Baliqlardan kolben oilasining turlari, ayniqsa,
uzunligi yigirma santimetr keladigan, hamma yogi
qo'ng'iroq va sariq qashqa bilan qoplangan bichok-
kolbenlarni ayniqsa sinchiklab ko'zdan kechirdim.
Falklend orollaridagi tog' ko'zdan g'oyib bo'l-
gach, «Nautilus» suvga sho'ng'idi va yigirma-
yigirma besh metr chuqurlikda Janubiy Amerika so
hillari bo'ylab suzib ketdi.
Kapitan Nemo ilgarigiday ko'rinmas edi.
3-aprelgacha biz patagon suvlarida goh oke
an qa’riga sho'ng'ib, goh sathiga ko'tarilib suzdik.
16 - J.Vem
481
4-aprelda «Nautilus» La-Plata deltasi hosil etgan
keng liman1 yonidan o'tib, sohildan ellik milyacha
berida Urugvay traversiga chiqdi. Kapitan Nemo
Amerika qit’asining barcha ilon izi sohillaridan
o'tib, hamon shimol tomon yo'l tutayotgan edi.
Suvosti kemasiga Yapon dengizida chiqqanimiz-
dan buyon «Nautilus» o'n olti ming lyo yoki oltmish
to'rt ming kilometr masofani bosib o'tgan edi.
Ertalab soat o'n birlarga yaqin biz o'ttiz yet-
tinchi meridianda Kozerog tropigini kesib o'tdik.
Aftidan, kapitan Nemoga, Ned Lendning baxtiga
qarshi, aholi yashaydigan bu joylarning Braziliyaga
yaqinligi yoqmadi shekilli, u o'z kemasini kishini
esankiratuvchi katta tezlik bilan haydadi. Qancha
lik tez harakat qilmasin, bironta baliq, biror qush
«Nautilus»ni quvib yetolmasdi va shuning uchun
ham biz bu dengizlardagi hayvonot dunyosini kuza
tish imkoniyatidan mahrum edik.
9-aprelgacha o'sha shiddatli tezlikda suzib
bordik. Shu kuni kechqurun biz Janubiy Ameri
ka qit’asining eng sharqiy nuqtasi - Rok buru
ni yoniga kelib qoldik. Biroq bu yerda «Nautilus»
yo'lini o'zgartirib, ancha chuqurlikka sho'ng'idi va
Rok buruni hamda Afrika sohilidagi Leon qoyasi
oralig'idagi suvosti pastligi tomon suzib ketdi. Bu
pastlik Antil orollari balandligida ikkiga ajraydi va
shimolga borib, to'qqiz ming metr ichkarida ulkan
chuqurlik bilan tugaydi. Bu yerlardan Kichik Antil
orollarigacha okean tubining geologik kesimi ba-
landligi olti ming metrli tikka qoyalardan iboratdir.
Yashil Burun orollari yaqinida balandligi bundan
kam bo'lmagan ikki devor o'tib, u janubda suvga
cho'kkan Atlantida qit’asiga borib taqaladi. Bu ul
kan vodiy tubining ba’zi yerlari tog'lar bilan qop-
1
Do'stlaringiz bilan baham: | 
