Suv ostida sakson ming kilometr

Konsentrik

 - umumiy markazli doiralar.

459

---

nimizni  flamandiyaliklar  ichida  o‘ta  tepsa-tebran- 

mas Konselday odamning shunchalik hayajon bilan 

gapirganiga qarab ham tasawur etsa bo'ladi! Ammo 

kanadalik shunday shirin tuyg'ularimizga ham zah- 

rini sochmay qololmadi.

-  Odamlar yashaydigan yer?  -  deya  qaytardi  u 

boshini likillatib. - Tashvishlanmang, do'stim Kon­

sel: biz endi u yerlarni sira ko'rolmaymiz!

Azonda,  soat  beshga  yaqin  kema  yana  bir  tur- 

tindi, bu gal turtki  old tomondan bo'ldi.  «Nautilus» 

tumshugi bilan muzga borib urilganini  sezdim. Af­

tidan,  rul boshqaruvchi muz bo'laklari to'lib yotgan 

va  kemani  olib yurish  oson bo'lmagan bu  tunnelda 

yaxshi  manyovr qilolmay qolganga o'xshaydi.  Kapi­

tan  Nemo  bu  to'siqdan  o'tgach,  kema  yo'nalishini 

o'zgartiradi va biz tunnelning ilon izi yo'llaridan yana 

olg'a  suzamiz  deb  o'ylagan  edim.  Ammo  men  kut- 

ganning aksi bo'lib, «Nautilus» orqaga suza boshladi.

- Orqaga qaytyapmizmi? - deb so'radi Konsel.

- Ha, - deb javob berdim men. - Tunnelning bu 

yog'idan yo'l bo'lmasa kerak.

- Demak...

-  Demak,  biz  orqaga  qaytib,  tunnelning  janub 

tomonidan chiqib ketamiz. Bu hech gap emas. Bun­

ga o'zimning ishonchim bo'lmasa ham, do'stlarimni 

ishontirishga harakat qildim.

Bu orada «Nautilus»ning orqaga suzishi tezlasha 

borib, nihoyat kema to'la tezlikka o'tdi.

-  Bu  vaqtni  behuda  o'tkazishdan  bo'lak  narsa 

emas, - dedi Ned Lend.

-  Bu  yerdan  chiqadigan  bo'lganimizdan  keyin, 

ortiqcha  bir necha  soatning bizga  nima  ahamiyati 

bor! - dedi Konsel.

- To'g'ri, - deb javob berdi Ned Lend, - agar biz 

chindan ham bu yerdan chiqa olsak.

460

---

Men  salondan  kutubxonaga  borib-kelib  turib- 

man.  O'rtoqlarim  bamaylixotir  divanda  o'tirishar 

edi.  Birozdan  so'ng  men  ham  divanga  o'tirib, 

o'zimni  o'qishga  majbur  qildim,  ammo  ko'zlarim 

harflarni shunchaki ko'rardi, xolos.

Oradan chorak soat o'tgach, Konsel oldimga ke­

lib so'radi:

- Xo'jam qiziq kitob o'qiyaptilarmi?

- Juda qiziq kitob, - deb javob berdim men.

-  Bunga  shubham yo'q.  Chunki,  xo'jam  o'z  ki- 

toblarini o'qiyaptilar.

- Darhaqiqat, men tamoman o'ylamaganim hol­

da  o'zimning  «Dengiz  qa’rining  sirlari»  kitobim- 

ni  ushlab  turar  edim.  Kitobni yopib,  yana  salonda 

yura  boshladim.  Ned  bilan  Konsel  menga  xalaqit 

bermaslik uchun divandan turib,  eshik tomon yur- 

dilar.

-  Do'stlarim,  ketmanglar,  -  dedim  ularga.  - 

Tunneldan chiqib olgunimizcha birga bo'laylik.

I 

- Xo'jam shuni istasalar, marhamat, - dedi Kon­

sel.

Bir necha soat shu alfozda o'tdi. Men tez-tez sa­

lon devoriga osig'liq turgan asboblarga qarar edim.

I Manometr mili biz  muttasil  uch yuz metr chuqur­

likda suzayotganimizni ko'rsatib turar edi. Kompas 

birday  janub  tomonga  suzayotganimizni,  lag bun­

day  tor  joy  uchun  ortiqcharoq  bo'lsa-da,  soatiga 

yigirma  milya  tezlikda  borayotganimizni  ko'rsatar 

edi. Ammo har bir minutning qimmati yildan oshiq 

bo'lgan  hozirgi  sharoitda  kapitan  Nemo  har  qan­

day  shoshilinch  chora  ortiqcha  emasligini  chuqur 

his etar edi.

Soat  sakkizdan  yigirma  besh  minut  o'tganda 

kema  ikkinchi  bor  turtindi.  Bu  gal  turtki  quyruq 

tomondan  edi.  Rangim  quv  o'chdi.  O'rtoqlarim

461

---

o'rinlaridan  sapchib turishib,  menga yaqinlashish- 

di.  Men Konselning qo'lini  mahkam ushlab  oldim. 

Biz  savol  nazari  bilan  bir-birimizga  qaradik  va 

so'zsiz  so'zlashuv  har  qanday  boshqa  gapdan  tu- 

shunarliroq edi.

Shu daqiqada salonga kapitan Nemo kirib keldi. 

Men yugurib uning oldiga bordim.

- Janubda ham yo'l berkmi? - so'radim.

-  Ha,  janob professor. Ag'anagan aysberg bizni 

qamab qo'yibdi.

- Biz tuzoqdamizmi?

-Ha.