Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \



Download 4,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet222/495
Sana31.12.2021
Hajmi4,92 Mb.
#272029
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   495
Bog'liq
ZOjLPwINQ2gRdjqUOx4OqsGUaFN6rWtkE5NjqZFA

parrandalarni ¦isobdan chi¢arish dalolatnomasi (100-shakl) bilan rasmiylashtiriladi. Chorva mollari 

harom  o‘lishi  yoki  majburan  so‘yilishi  natijasida  hisobdan  chiqarilganda  dalolatnomada  sabai 

ko‘rsatiladi.  Dalolatnoma  harom  o‘lgan  yoki  so‘yilgan  kunda  tuziladi  va  tasdiqlatish  korxona 

rahbariga  taqdim  etiladi.  Dalolatnoma  tasdiqlangandan  so‘ng  buxgalteriyaga  o‘tkazilib,  u  yerda 

chorva mollari va parrandalar hisobini yuritish uchun ishlatiladi. 

So‘yish, majburiy so‘yish va harom o‘lish natijasidan olingan mahsulotlar (go‘sht, teri, shox, 

qo‘shimcha  mahsulotlar)  nakladnoy  asosida  xo‘jalik  omborxonasiga  topshirilib,  qabul  qilib  olgan 

omborxona  mudirining  tilxati  bilan  chorva  mollari  va  parrandalarni  hisobdan  chiqarish 

dalolatnomasiga ilova qilinadi. 

Chorva  mollari  xo‘jalikdan  uzoqdagi  yaylovlarda  haydab  boqilganda,  ularning  hisobi 



podachi-cho‘pon, yil¢ichi daftarida (101-shakl) yuritiladi. 

Fermedagi chorva mollari, parrandalar va boquvdagi mollar bosh soni hisobini ferma mudiri 

chorva mollari va parrandalarining harakatini hisobga olish daftarida (34-shakl)  yuritadi. Daftarda 

hayvon  va  parrandalarning  bosh  soni  ham  tirik  vazni  ham  hisob  guruhlari  bo‘yicha  yuritiladi. 

Shuningdek, qo‘shilgan tirik vazni ham shu daftarda hisobga olinadi. 

Ferma  mudiri  yoki  zootexnik  har  oyning  oxirida  chorva  mollari  va  parrandalar  harakatini 

hisobga  olish  daftarining  mahlumotlari  asosida  fermadagi  chorva  mollari  va  parrandalarning 

¦arakati  to‘g‘risida  ¦isobot  (102-shakl)  tuzadi.  Hisobotda  chorva  mollari  va  parrandalarning  hisob 

guruhlari  bo‘yicha  bosh  soni  va  tirik  vazni  oy  boshiga  qoldigi,  hisobot  oyi  davomidagi  kirimi  va 

chiqimi,  hamda  oy  oxiriga  qoldigi  ko‘rsatiladi.  Chorva  mollarining  har  bir  hisob  guruhi  bo‘yicha 

ozuqa-kunlar  soni  ham  shu  hisobotda  ko‘rsatiladi.  Chorva  mollari  va  parrandalarning  fermadagi 

harakati haqidagi hisobot oy oxirida unga ilova qilingan barcha dastlabki hujjatlar bilan birga xo‘jalik 

buxgalteriyasiga topshiriladi. 

Ixtisoslashtirilgan  qorako‘lchilik  xo‘jaliklarda  qo‘zilagan  sovliqlar  va  ulardan  olingan 

qo‘zilar, abort qilingan sovliqlar va  ulardan olingan chala tushgan qo‘zilar, hamda harom o‘lgan va 

majburan so‘yilgan sovliqlarning qornidan yorib olingan qo‘zisini hamda uning terisini hisobga olish 

uchun ¢o‘ylarni ¢o‘zilatishning borishi to‘g‘risidagi dalolatnoma (№103-shakl) qo‘llaniladi.  

Tirik, o‘lgan va o‘lik tug‘ilgan qo‘zilarni qushxonaga jo‘natish uchun yo‘llanma-yukxatlar 

(№104-shakl) uch nusxada to‘lg‘aziladi. 

Ixtisoslashtirilgan  parrandachilik  xo‘jaliklarida  chiqarilgan  jo‘jalar  jo‘ja  chi¢arish  va  bir 

sutkalik  jo‘jalarni  saralash  dalolatnomasiga  asosan  qabul  qilinadi.  Dalolatnomada  inkubatsiyaga 



 

qo‘yilgan tuxumlardan jo‘ja chiqarish foizi va sifati ko‘rsatiladi. Dalolatnoma chiqarilgan jo‘jalarni  

kirimga  olish  va  parrandalarning  harakatini    hisobga  olish  uchun  ishlatiladi.  Jo‘jalarni  ikkinchi, 

uchinchi  hisob  guruhlariga  va  tuxum    qo‘yadigan  tovuqlar  guruhiga  o‘tkazish  chorva  mollarini 

guruhdan-guruhga  o‘tkazish  dalolatnomasi  bilan  rasmiylashtiriladi.  Inkubatsiya  tsexidan 

parvarishlash  tsexiga  o‘tkazilgan  sutkalik  jo‘jalar  yosh  parrandalarning  ¦arakatini  ¦isobga  olish 



kartochkasi(№107-shakl) hisobga olinadi. 

Ixtisoslashtirilgan xo‘jaliklarda 150(180) kunlik parrandalar katta yoshdagi parrandalarning 



¦arakatini ¦isobga olish kartochkalarida (№108-shakl) hisobga olinadi. 

O‘stirilayotgan  va  boquvdagi  chorva  mollarini  hisobga  olish  uchun  1110-«O‘stiruvdagi 

chorva  mollari»  va  1120-«Boquvdagi  chorva  mollari»  schyotlari  mo‘ljallangan.  Bu  schyotlar 

balansga  nisbatan  aktiv  bo‘lib,  debetida  yosh  chorva  mollari  va  bo‘rdoqiga  boqilayotgan  mollar, 

hayvonlar,  quyonlar  va  asalarilarning  hisobot  davri  boshiga  qodigi,  ularning  hisobot  davri 

mobayonidagi  kirimi,  shuningdek,  yosh  mollar  va  bo‘rdoqiga  boqilayotgan  mollarning  qo‘shilgan 

vazni  va  o‘sishining  qayta  baholanishi  aks  ettiriladi.  Bu  schyotlar  kreditida  esa  yosh  mollarning 

asosiy podaga o‘tkazilishi va brshqa sabablargi (sotish, so‘yish va h.k.) ko‘ra xo‘jalikdan chiqarilishi 

natijasida  kamayishi  hisobga  olinadi.  O‘stirilayotgan  yosh  chorva  mollarining  bir  guruhdan 

ikkinchisiga o‘tkazilishi ushbu 1110-schyot ichida, yahni uning debet va kreditida aks ettiriladi. 

Tug‘ilgan hayvon bolalari 1110-«O‘stirishdagi chorva mollari» schyotining debetiga, barcha 

turdagi mahsuldor mollardan oliganda - 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schyoti, ishchi hayvonlardan 

olinganda – 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish» schyoti tegishli analitik schyotlarining kreditida aks 

ettiriladi. Asosiy podadan yaroqsizga chiqarib, boquvga qo‘yilgan chorva mollari 1120-«Boquvdagi 

chorva  mollari»  schyotining  debetida  va  9210-«Asosiy  vositalarning  chiqib  ketishi»  schyotining 

kreditida aks ettiriladi. 

Sotib  olingan  chorva  mollarini  kirimga  olinishi  1110-schyotning  debeti  va  6010-«Mol 

yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar» schyotining kreditida aks ettiriladi. 

Yosh chorva mollari boqish natijasida yosh  hisob guruhlaridan kattasiga yoki asosiy podaga 

o‘tkazilashi, sotilishi yoki so‘yilishi mumkin. Bunda 1110-schyot kreditlanadi va quyidagi schyotlar 

debetlanadi: 1110-«O‘stirishdagi chorva mollari» - yosh chorva mollari kichik yoshdagi guruhdan 

kattasiga  o‘tkazilganda;  0840-«Asosiy  podani  tashkil  qlishi»  -  yosh  chorva  mollari  asosiy  podaga 

o‘tkazilganda; 9110-«Sotilgan mahsulotlar tannarxi» –boquvdagi chorva mollari chetga sotilganda. 

Harom o‘lgan yoki majburan so‘yilgan chorva mollarining qiymati (tabiiy ofat va epizotiya 

tufayli o‘lganlardan tashqari) moddiy boyliklar buzilishi kabi hisobdan o‘chiriladi. Ularning haqiqiy 

qiymatiga (agar moddiy javobgar shaxslar mahlum bo‘lsa) 1110-«O‘stirishdagi yosh chorva mollari» 

yoki  1120-«Boquvdagi  chorva  mollari»  schyotlari  kreditlanib,  4630-«Moddiy  zararni  qoplash 

bo‘yicha  xodimlarning  qarzlari»  schyoti  debetlanadi.  O‘lgan  va  majburan  so‘yilgan  chorva 

mollaridan olingan teri, shox, tuyoq, texnik yog‘ va shu kabi qo‘shimcha mahsulotlar foydalanilish 

yoki  sotilishi  mumkin  bo‘lgan  narxlarda  1090-«Boshqa    materiallari»-  schyoti  debeti,  chorva 

mollarini boqish xarajatlari hisobga olinadigan schyotlar (2010, 2310) kreditida aks ettiriladi. 

Agar moddiy javobgar shaxslar mahlum bo‘lmasa yoki undirib olish imkoni bo‘lmasa, o‘lgan 

va majburan so‘yilgan yosh chorva mollarining qiymati tegishli tarzda 1110-«O‘stirishdagi chorva 

mollari»-schyoti yoki 1120-«Boquvdagi chorva mollari»-schyotining kreditidan 2010-«Asosiy ishlab 

chiqarish» schyoti debetiga o‘tkaziladi.  

O‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollari epizotiyaga yoki tabiiy ofat natijasida o‘lsa yoki 

noilojlikdan so‘yilsa, ularning qiymati tegishli tarzda 1110-«O‘stirilayotgan chorva mollari» schyoti 

yoki 1120-«Boquvdagi chorva mollari» schyotining kreditidan bevosita 9720-«Favqulodda zaralar» 

schyotining debetiga olib boriladi. Agar chorva mollari sug‘urta qilingan bo‘lsa, sug‘urta hodisasilari 

bo‘yicha ko‘rilgan tolafatlar summasi 1110 yoki 1120 schyotlar kreditidan 6510-«Mulkiy va shaxsiy 

sug‘urta bo‘yicha to‘lovlar» schyotining debetiga yoziladi. 

Yil  oxirida  yosh  chorva  mollari,  parrandalar  va  boquvdagi  mollar  haqiqiy  tannarxi 

hisoblanganidan  so‘ng  reja  tannarx  bilan  taqqoslanib,  reja  va  haqiqiy  tannarx  o‘rtasidagi  tafovut 

aniqlanadi. So‘ngra tannarx tegishli tarzda 1110 va 1120 schyotlar debetidga, 2010-«Asosiy ishlab 

chiqarish» schyoti kreditidan  qushimcha o‘tkazish yo‘li bilan (agar haqiqiy tannarx reja tannarxdan  



 

oshib  ketsa)  yoki  storno  qilinadi  (agar  haqiqiy  tannarx  reja  tannarxdan  past  bo‘lsa,  yahni  arzon 

bo‘lsa). Shundan so‘ng ushbu farqlar 1110 va 1120-schyotlar kreditidan o‘stirilayotgan va boquvdagi 

chorva mollarini yil davomida o‘chirish bo‘yicha muomalalar aks ettirilgan schyotlar (0840, 9110, 

9220, va 9720) debetiga o‘tkaziladi. Haqiqiy va  reja tannarx o‘rtasidagi tafovutning qolgan qismi 

1110 va 1120-schyotlarning debet tomonida qoladi. O‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollarining 

analitik hisobi xo‘jalikda mavjud chorva mollarining saqlash joylari, turlari, yoshi va jinsi bo‘yicha 

guruhlari hamda o‘stirish va bo‘rdoqiga boqish xarajatlarini hisobga olish uchun belgilangan boshqa 

usullar bilan  yuritiladi. 

Masalan «yosh chorva mollar» guruhi: 

1. 

Yirik  shoxli  mollar:  ikki  yoshdan  oshgan  buzoqlar;  ikki  yoshgacha    bo‘lgan  buzoqlar 



(tug‘ilgan  yillari  bo‘yicha),  buzoqchalar  (tug‘ilgan  yillari  bo‘yicha);  embrion    olish  uchun 

mo‘ljallangan donor-hayvonlar; sotish uchun mo‘ljallangan bir marta tuqqan sigirlar. 

2. 

Cho‘chqalar: sinovdagi urg‘ochi cho‘chqalar; ikki oygacha bo‘lgan cho‘chqa bolalari; ikki 



oydan to‘rt oygacha bo‘lgan  cho‘chqa bolalari; to‘rt oylikdan katta tug‘adigan  cho‘chqa  bolalari, 

boquvdagi cho‘chqalar (to‘rt oylikdan kata). 

3. 

Qo‘y va echkilar: o‘tgan yili tug‘ilgan qo‘y va echki bolalari va hali tug‘magan urg‘ochi 



qo‘y (asosiy podaga o‘tkazilmagan); joriy yilda  tug‘ilgan (onasidan ajratib olingan) qo‘zi yoki echki 

bolalari. Har bir  guruhi bo‘yicha junining turlariga qarab hisobga olinadi: mayin junli, yarim mayin 

junli, yarim dag‘al junli, dag‘al junli. 

4. 


Otlar va boshqa ishchi hayvonlar (tug‘ilgan yillari va jinsi bo‘yicha) qulunlar, bo‘taloqlar, 

xo‘tiklar. Zotli mollarning bolalari zoti  bo‘yicha ham hisobga olinadi.   

1120-«Boquvdagi chorva mollari» schyotida asosiy podaga yaylovga va boquvga o‘tkazilgan 

katta  yoshdagi  mollar  hisobga  olinadi.  Analitik  schyotlar  quyidagi  mol  turlari  bo‘yicha  ochiladi: 

boquvga yoki yaylovga o‘tkazilgan yirik shoxli qoramollar; boquvdagi cho‘chqalar; boquvda yoki 

yaylovdagi qo‘y va echkilar. 

Parrandachilikda analitik schyotlar quyidagi hisob guruhlari bo‘yicha ochiladi: 

1. Tuxumchilik yo‘nalishidagi tovuqlar: jo‘jalar, tuxum beradigan tovuqlar, sanoat asosidagi 

tuxum beradigan tovuqlar, voyaga yetgan jo‘jalar. 

2. O‘rdaklar: jo‘jalari, kattalari. 

3. G‘ozlar: jo‘jalari, kattalari. 

4. Kurkalar: jo‘jalari, kattalari. 

Maxsus  naslchilik  korxonalarida,  parrandachilik  fabrikalarida,  sanoat  asosida  chorvachilik 

mahsulotlari yetishtiradigan majmuilarda hayvon va parrandalar yoshi va texnologik guruhi bo‘yicha 

hisobga olinadi. 

Yovvoyi  hayvonlar  bo‘yicha    barcha  turdagi  muynali  hayvonlar  tugilgan  yillari  bo‘yicha  

hisobga olinadi. 

Quyonchilikda barcha  turdagi quyonlar zotlari  bo‘yicha hisobga olinadi. 

Asalarichilikdla asalarilar kuzda inventarizatsiya qilinib aniqlangan, asalari uyalari bo‘yicha 

hisobga olinadi. Analitik hisob asalari xo‘jaligi bo‘yicha umumiy yuritiladi. 

O‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollarining mavjudligi va  harakati №14-ASK jurnal-

order, 73-ASK, 75-ASK vedomostlarda hisobga olinadi. 

73-ASK vedomostda yosh mollar, parrandalar, quyonlar, yovvoyi hayvonlar, asalari oilalari 

va boshqa  chorva mollarining hisobot  oyi boshiga va oxiriga mavjud  qoldigi va ularning turlari, 

yosh-jinsi bo‘yicha guruhlari, joylari va  moddiy javobgar shaxslar bo‘yicha tegishli hisobot davri 

ichidagi  harakatlari  aks  ettiriladi.  Bu  vedomost  fermadagi  hayvon  va  parrandalarning  harakati 

haqidagi hisobot (102-shakl)  mahlumotlari asosida to‘lgazilib, bu shakl bo‘yicha tuziladigan yig‘ma 

hisobot vazifasini ham bajaradi. Hisobotda yozuvlar hisobot oyi uchun va o‘sib borish tartibida ikki 

variantda yuritiladi. 

Vedomostning birinchi varianti bir xildagi chorva mollari guruhlari  bir qancha fermalarda va 

har xil moddiy javobgar shaxslar qaramogida bo‘lganda yuritiladi. A-grafasida – mollarning hisob 

shifri,  B-grafasida  –  chorva  mollarining  turlari  va  yosh-jinsi  bo‘yicha  guruhlari  har  bir  ferma  va 




 

moddiy  javobgar  shaxs  bo‘yicha  alohida,  V-grafada  –  ferma  raqami  va  G-grafasida  –  moddiy 

javobgar shaxsning hisob raqami ko‘rsatiladi. 

Shartnomaga  asosan  o‘stirish  uchun  fuqarolarga  berilgan  mollarning  analitik  hisobi  №75-

ASK vedomostda yuritiladi.  


Download 4,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   495




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish