Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

4.2-rasm. Xo‘jalik muomalalarini hisobda qayd qilish jarayoni 

Hisob registrlarining mazmuni va ularni grafalash xo‘jalik muomalalarining xususiyati hamda 

ularni hisobga olish tartibiga bog‘liq. 

Buxgalteriya  hisobi  registrlari  tashqi  ko‘rinishlariga  ko‘ra  buxgalteriya  daftarlari,  kartochkalari, 

alohida varaqalarga va mashinogrammalarga bo‘linadi  

Buxgalteriya  daftarlari  –  bir-biriga  biriktirilgan  va  muqovalangan  qog‘oz  varaqlaridir. 

Muqovasida muayyan korxonaning nomi, hisobot yili va buxgaltyerlik hisobi schotlarining nomi va 

shifri  ko‘rsatiladi.  Daftar  varaqlari  buxgalteriya  yozuvlari  yozilishiga  qadar  raqamlanadi,  ayrim 

maxsus  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  daftarlar  ip  o‘tkazib,  ipning  uchlari  daftarning  oxirgi  betiga 

surg‘uchli  muhr  bilan  muhrlanadi  va  «Ushbu  daftarda  hamma  betlar  raqamlangan»  degan  yozuv 

yozilib,  korxona  rahbari  va  bosh  buxgaltyerining  imzolari  quyiladi.  Daftarning  kyerakli  betini  tez 

topish maqsadida uning birinchi betiga mundarija qilinadi. 

So‘nggi  yillarda daftar shaklidagi hisob registrlari kam qo‘llanilmoqda. Chunki, ular hisob 

xodimlari orasida vazifalarni taqsimlashda noqulay va xo‘jalik muomalalarini qayd qilishda hisoblash 

texnikasidan foydalanishni qiyinlashtiradi.  

Kartochkalar xo‘jalik muomalalarini ro‘yxatga olish uchun mo‘ljallangan bir xil shakldagi 

qog‘oz  va  kartondan  tayyorlangan,  maxsus  rekvizitlari  matbaa  usulida  bosilgan  jadvallardir.  Ular 

analitik hisob uchun ishlatiladi.  

Kartochkalar  ochilish  vaqtida  maxsus  reestrda  qayd  qilinadi.  Yil  boshida  reestrda  avval 

qoldig‘i bor schotlar bo‘yicha ochilgan kartochkalar, so‘ngra yangi ochilgan kartochkalar xronologik 

tartibda qayd qilinadi. Amalda kartochkalar bir nusxada ochiladi va korxona buxgalteriyasida maxsus 

quti-kartotekalarda  saqlanadi.  Kartochkalarni  saqlash  va  ulardan  foydalanish  qulay  bo‘lishi  uchun 

kartoteka  bo‘lgichlar  (karton  plastinkalar)  va  indiqatorlar  (metall  plastinkalar)  bilan  jihozlanadi. 

Jamlash  va  hisoblash  texnikasida  bajarilganda  ham  kartochkalardan  foydalanish  yozuvlarni 

bajarishga imkon beradi. Bundan tashqari ular hisob xodimlari o‘rtasida ishni taqsimlashda yordam 

beradi.