Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

Telbalik ham, odobdir muhabbatda,

Lekin mag‘rurlik ko‘z boiur g‘aflatda.!

Shunday  qilib, Mirzo Abdulqodir Bedil o‘z davrining buyuk,  ilg‘or 

mutafakkiri  sifatida  shuhrat  qozondi.  U  ijtimoiy-pedagogik  fikrlar 

rivojiga katta ta’sir ko‘rsatdi.

Mahtumquli  (1733-1793)  shoir  Ozodiy  Davlatmamedning  o‘g ii 

boiib,  turkman  xalqining  buyuk  shoiri  va  mutaffakiri  hisoblanadi.  U 

«Bo‘lmasa», 

«Kelgay», 

«Yomg‘ir  yog‘dir,  sultonim», 

«Bilan», 

«Naylayin»,  «Yetmas»,  «Bular»,  «Kechli  zamona»,  «Bilinmas»  va 

boshqa asarlarida xalqning hayoti va urf-odati, shuningdek, o‘sha davrga 

xos muhim ijtimoiy-siyosiy voqealami aks ettiradi.

Mahtumquli  o‘z asarlarida turkman urugiarini  birlashishga,  o‘zaro 

kelishmovchiliklami  tugatishga  undaydi.  Uning  ijodida  vatanparvarlik 

mavzui  («El  ko ‘zlar»),  shuningdek,  insonni  va  insoniy  muhabbatni 

ulugiash asosiy o‘rinni egallaydi.

Mahtumquli  barcha  asarlarida  xushaxloqlilikni  targ‘ib  qiladi, 

kattalarga  hurmat,  mehnatsevarlik,  odamgarchilik,  botirlik,  to‘g‘ri- 

so‘zlik,  ahillik  singari  yuksak  insoniy  fazilatlami  ulugiaydi.  U 

«Boshimiz»,  «Erdan»,  «Gurgenning»,  «Turkmanning»  she’rlarida 

odamlami ahillik va hamjihatlikka da’vat qiladi. Mahtumquli insonning 

baxti,  tinchligi  Vatan  baxti,  xalq  tinchligi  bilan  bevosita  bogiiq,  shu 

sababli  ham odamlar Vatan,  xalq  uchun jonini  fido  qilishi kerak degan 

fikmi  ilgari  suradi.  Shoir vatanparvarlik tarbiyasini  axloqiy  tarbiyaning 

asosi  deb  biladi.  Uning  bunday  deyishiga  sabab  shuki,  u  yashagan 

davrda  turli  turkman  qabilalari  o‘rtasida  ziddiyatlar  kuchaygan, 

mamlakat  mayda  boiaklarga  boiinib  ketgan  edi,  bundan  foydalangan 

tashqi dushmanlar tez-tez xavf solib turardi.  Shu bois ham Mahtumquli

10 ‘shajoyda, 39-bet.

641

---

«Yoshimiz»  she’rida tashqi dushmanlarga zarba bermoq uchun turkman 

qabilalari  va  urug‘larni  birlashishga,  butun  xalqning  kuchini  bir joyga 

to‘plash va markazlashgan kuchli davlat tuzishga da’vat etadi: