“Сервис” илмий-амалий журнал

 
 
 
 
 
 
1-расм. Этник туризм йўналишлари
2
 
 
Қумсаш туризми йўналиши (nostalgic tourizm, genealogy tourism, ancestral 
tourism) дейилганда, туризмнинг муайян тури сифатида инсоннинг ўзи туғилган 
жойига ёки ота-боболари яшаган жойга ташрифи тушунилади. Қумсаш 
туризмининг пайдо бўлиши Британия сайёҳлик бошқармаси (ВТА) томонидан 
муҳожирларнинг авлодларини ва маҳбусликдан озод этилганларни ўз ватанига 
қайтарилиши ва ўз аждодларини ўрганишга киришганлиги билан боғлиқ жараён 
ҳисобланиб, бу туризм тури 1999 йилдан бошлаб ривожлана бошлаган. 
Иллинойс университети томонидан ўтказилган тадқиқотларга кўра 
туризмнинг қумсаш (генеалогик) йўналиш энг тез ривожланаётган туризм 
турларидан бири ҳисобланади. Бу тур айниқса, Шотландияда ривожланган бўлиб, 
у ерда ҳар йили ўз қариндош-уруғларини топиш мақсадида кўплаб сайёҳлар 
ташриф буюради. Мутахассисларнинг фикрича, Шотландия туризм бозорида 
2
«Ўзбекистон Республикасининг туризм соҳасини жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармони. 2016 йил 2 декабр, 
ПФ-4861-сон. 
Этник туризм 
Этно-маданий туризм 
Антропологик 
йўналиш 
Этнографик 
туризм
Қумсаш
туризми 
(генеалогик) 
йўналиши
Джайлоо 
Абориген 
йўналиш 

---

“Сервис” илмий-амалий журнал
2018 йил 2-сон 
66 
ушбу туризм турини янада ривожланиши натижасида даромад ҳажми 2,4 
миллиард АҚШ долларини ташкил этиши кутилмоқда.
1
Қумсаш туризмининг яққол мисоли сифатида Ладога кўли атрофидаги Фин 
фуқаролари гуруҳини келтириш мумкин. Иккинчи жаҳон уруши йилларида 
тахминан 500 мингдан ортиқ финлар ўз она ватанларини тарк этишга мажбур 
бўлган. Ленинград ҳудудига кўчиб ўтишга рухсат берилганидан сўнг улар
оммавий тарзда кўчиб ўтган. 
Қумсаш туризми бўйича ҳам турли-туман ва ўзига хос туристик дастурлар
яратиш мумкин. Кўпгина ҳолларда ҳар бир турист учун индивидуал туристик 
маршрут тузилади, чунки у ўзи ёки яқинлари яшаган ҳудудларга ташриф буюради 
ва ташрифи давомида ота-боболарининг яшаган манзиллари ҳамда қабрларини 
излашга киришади. Маҳаллий аҳолидан суриштириш ишларини олиб боради.
Афсуски, охирги пайтларда қумсаш туризми аста-секинлик билан пасайиб 
бормоқда. Бу ёш авлоднинг ўз аждодлари ва улар тарихи билан унчалик қизиқмай 
қолаётганлиги билан боғлиқдир.