Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi


  Узбекистан  Республикаси  Президентининг  “Хужалик  юритувчи  субъектларга  банк



Download 30,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet234/424
Sana31.12.2021
Hajmi30,09 Mb.
#267670
1   ...   230   231   232   233   234   235   236   237   ...   424
Bog'liq
@mustaqilishlar Fuqarolik huquqi

1  Узбекистан  Республикаси  Президентининг  “Хужалик  юритувчи  субъектларга  банк 

хизматини  тартибга  солиш  юзасидан  кушимча  чора-тадбирлар  туррисида”ги  Фармони, 

“Халк сузи”.  1997  йил  13  май.

2  Узбекистан  Республикаси  Президентининг  "Хужалик  юритувчи  субъектларнинг 

и^тисодий  ночорлиги  ва  шартнома  мажбуриятларининг  бажарилиши  учун  мансабдор 

шахсларнинг  жавобгарлигини  кучайтириш  тугрисида”ги  Фармони,  “Халк  сузи”,  1998 

йил  4  март.

3 Узбекистан  Республикаси  Президентининг “Хорижий  инвестиниялар  иштирокидаги 

лойихаларни  амалга  ошириш  механизмини  такомиллаштириш  чора-тадбирлари 

туррисида"™  Фармони,  “Халк  сузи”,  1998  йил  9  февраль.

www.ziyouz.com kutubxonasi




kuchaytirish to‘g ‘risida”2gi, “Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi loyihalami 

amalga oshirish mexanizmini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”3 

gi  farmonlarida  nazarda  tutilgan  qoidalar  qo‘llaniladi.

Qanday  hollarda  qarz  oluvchi  kredit  olishdan  butunlay  yoki  qisman 

bosh  tortishi  mumkin?  FKning  746-moddasida  qayd  qilinishicha,  kredit 

oluvchi  shartnomada  kelishilgan  kreditdan  butunlay  yoki  qisman  bosh 

tortishga  haqli.  Agar  qonun  hujjatlarida  yoki  shartnomada  boshqacha 

tartib nazarda  tutilgan bo'lmasa,  qarz oluvchi bu  haqda kreditorni kredit 

shartnomasida belgilab qo'yilgan kredit berish muddatiga qadar xabardor 

qilishi shart. Qarz oluvchi kredit shartnomasida nazarda tutilgan kreditdan 

aniq  maqsadda  foydalanish  majburiyatini  buzgan  taqdirda  kreditor 

shartnoma bo'yicha qarz oluvchini bundan buyon kreditlashni to'xtatishga 

haqli.

Ushbu  munosabatlardan  kelib  chiqadigan  mulkiy  majburiyatlar 



qonun  hujjatlari  va  ular  o'rtasidagi  shartnomaga  asosan  hal  qilinadi.

Kredit  shakllari. 

Hozirda  kreditning  bir  necha  shakllari  mavjud. 

Kredit aloqalari pul egasi bilan qarz oluvchi o'rtasida bevosita va bilvosita 

bo'lishi mumkin. Birinchi holda ular to'g'ridan-to'g'ri muomalaga kirishadi. 

Ikkinchi  holda  esa  bu  vositachilar  orqali  yuz  beradi.  Masalan,  kredit 

olish  uchun  uchinchi  shaxslarning  kelajakda  kafil  bo'lishligi  asosida  va 

hokazo.


Kredit  quyidagi:

a)  tijorat  krediti;

b)  bank  krediti;

v)  iste’molchi  krediti;

g)  davlat  krediti;

d)  xalqaro  kredit  shakllari  orqali  kredit  munosabatlari  subyektlar 

o'rtasida  amalga  oshiriladi.

Tijorat  krediti 

bajarilishi  uchun  pul  summalarini  yoki  turga  xos 

alomatlari  bilan  belgilanadigan  boshqa  ashyolarni  ikkinchi  tarafga  mulk 

qilib topshirish talab qilinadigan shartnomalarda, agar qonun hujjatlarida 

boshqa  hoi  belgilab  qo'yilgan  bo'lmasa,  kredit  berish,  shu  jumladan, 

bo'nak-oldindan  haq  to'lash,  tovarlarga,  ishlar  yoki  xizmatlarga  haq 

to'lashni kechiktirish va bo'lib-bo'lib to'lash shaklida kredit berish (tijorat 

krediti)  nazarda  tutilishi  mumkin  (FKning  748-moddasi).

Sodda  qilib  aytadigan  bo'lsak  tijorat  krediti  -   bu  sotuvchilarning 

xaridorlarga  tovar  shaklida  beradigan  kreditidir.  Bunda  tovarlar  ma’lum 

muddatda  pulini  to'lash  sharti  bilan  nasiyaga  beriladi.  Tijorat  kreditini 

nasiyaga  oluvchi  uning  egasiga  veksel  (qarz  majburiyatnomasi)  beradi.

www.ziyouz.com kutubxonasi




Tijorat  asosida  kredit  berishning  quyidagi  beshta  usuli  bor:

1.  Veksel usuli;

2.  Ochiq  schyot  orqali  berish;

3. To'lovni ma’lum belgilangan muddatda  amalga oshirgan sharoitda 

chegirma  berish;

4.  Mavsumiy kredit;

5. Konsignatsiya.

1. Veksel usulida tovar yetkazib berilgandan so'ng sotuvchi xaridorga 

trattani  (to'ldirgan  hujjat)  taqdim  etadi.  Xaridor  o'z  navbatida  uni 

akseptlaydi,  ya’ni  trattada  ko'rsatilgan  summani  o'z  vaqtida  to'lashga 

rozilik  beradi.

2.  Ochiq  yoki  schyot  orqali  tijorat  kreditini  berishning  mazmuni 

shundaki,  xaridor  tovarga  buyurtma  berishi  bilanoq,  u  yuklab  jo'natiladi, 

to'lov esa belgilangan muddatlarda vaqti-vaqti bilan amalga oshirib boriladi.

3. Chegirma  berish usulida  agar xaridor to'lov hujjatlari yozilgandan 

so'ng shartnomada kelishilgan ma’lum davr ichida to'lovni amalga oshirsa, 

to'lov  yig'indisidan  chegirma  beriladi.  Agar  ushbu  davr  ichida  to'lov 

to'lay  olmasa,  unda  to'lovni  belgilangan muddatda  to'liq  amalga  oshiradi.

4.  Mavsumiy  kredit,  odatda,  madaniy  mollar  va  keng  iste’mol

mollarini  sotishda  keng  qo'llaniladi.  Bu  usul  ishlab  chiqaruvchilar

uchun  qulay  bo'lib,  ular  omborlarida  mollarni  saqlash  xarajatlaridan 

xalos  bo'ladi.

5.  Konsignatsiya  -   bu  shunday  usulki,  bunda  sotib  oluvchilar 

tovarlarni  majburiyatsiz  sotib  oladilar,  ya’ni  tovar  sotilgandan  so'ng 

pulni to'laydi. Agar tovar sotilmay qolsa, unda u egasiga qaytarib beriladi.

Bank  krediti 

to 'g 'ris id a   so'z  yu ritgan im izd a  O 'zb ek iston  

Respublikasining  “Banklar  va  bank  faoliyati  to'g'risida”gi  qonunida  “Pul 

mablag'larini jalb qilish hamda ularni qaytarishlik, to'lashlik va muddatlilik 

shartlari  asosida  o'z  nomidan  joylashtirish  uchun  tuzilgan  muassasa 

bankdir”  deb  qaid  etilgan.

Bozor  iqtisodiyotida  xo'jalik  faoliyatini  amalga  oshirayotgan 

tadbirkorlar  va  yuridik  shaxslar  doim iy  ravishda  vaqtincha  pul 

mablag'larini  joriy  faoliyatlarida  foydalanish  uchun  jalb  qilish  ehtiyojiga 

ega  bo'ladi.  O'zbekiston  Respublikasi  qonunchiligi  pul  mablag'larini 

vaqtincha  jalb  qilishning  bir  qator  shakllarini  ko'zda  tutgan.  Bu  tijorat 

banklari  tomonidan  beriladigan  bank  krediti,  korxona  va  tadbirkorlar 

tomonidan  taqdim  etiladigan  m oliyaviy  yordam,  turli  fondlarning




Download 30,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   230   231   232   233   234   235   236   237   ...   424




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish