Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 

Окю лова  М.Б.  Юк  таш иш   ш артном аси  туш унчаси  ва  мазмуни.  М устакил 

Узбекистон ХУКУК фанларининг долзарб муаммолари. -Т.:  Фалсафа  ва ХУКУК и н с т и ту т 

1997.  - 94 б.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

-vakillik  faoliyati  bilan  bog'liq  munosabatlardan  kelib  chiqadigan 

majburiyatlar;

-tashkiliy-huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan majburiyatlarga 

bo'linadi'.

Ayrim  hollarda  yukni  bir  joydan  ikkinchi  joyga  eltishda  bir  necha 

davlat  hududlarini  bosib  o'tish,  bir  necha  transport  turidan  foydalanish 

temir  yo‘l,  havo  transporti,  avtotransport)  va  boshqalar  talab  etishi 

mumkin  Bunda  esa  yuk  egasi  bir  qator  qiyinchiliklarni  yengib  o'tishiga 

olib  keladi.  Bu  qiyinchiliklar,  yuklarning  jo'natilishini  va  olinishini 

ta’minlash,  eksport  yoki  import  uchun  talab  qilinadigan  hujjatlarni 

tayyorlash  (turli  davlatlarda  bunday  hujjatlarga  bo'lgan  talab  turlicha 

bo'ladi.  Bu  holda  esa  yuk  egasi  har  bir  davlat  bojxona  qonun-qoidalarini 

bilishi  va  ularni  qo'llay  olishi  zarur),  yukning  miqdorini  va  holatini  har 

bir  transportga  yuklaganda  va  tushirganda  tekshirish,  bojlar,  yig'imlar 

va  boshqa  xarajatlarni  to'lash,  ayrim  ko'zda  tutilgan  va  tutilmagan 

xarajatlarni  to'lash,  turli  davlatlar  hududidan  olib  o'tilayotganligi  uchun 

o'z-o'zidan tilni  bilish yoki  til biladigan tilmochga  ehtiyoj  sezish kabilarda 

namoyon  bo'ladi  Bunda  o'z-o'zidan  yordamchi  operatsiyalaming  butun 

majmuini  bajarish  zarurati  kelib  chiqadi.  Shuningdek,  u  yoki  bu  shaxs 

manziliga  yuborilayotgan  yoki  kelayotgan  yuklar  hajmi  katta  miqdorda 

bo'lsa  belgilangan  operatsiyalarni  mustaqil  bajarish  iqtisodiy  jihatdan 

o'zini  oqlamaydi.

Bunday  faoliyat  maxsus  tayyorlangan  ixtisoslashgan  shaxslar 

tomonidan  amalga  oshirilsa  o'z  ijobiy  natijasini  beradi.  Ish  ham  tez 

bitadi,  ham  o'zi  amalga  oshirgandan  ko'ra  ixtisoslashgan  shaxslarning 

harakati samaraliroq bo'ladi. Bunday ixtisoslashgan shaxslar ekspeditorlar 

deb ataladi.

Ekspeditsiya  lotincha  “expeditio”  so'zidan  olingan  bo'lib,  jo'natish, 

yuborish  degan  ma’nolami  anglatadi2.

Ular yuk tashuvchi va ularning mijozlari o'rtasida vositachi sifatida 

harakat  qiladilar.  Transport  tashkilotlarining  mijozlarini  xizmat  qilish 

bo'yicha  bunday  faoliyat  ekspeditsiyali  xizmat  deyiladi.

Transport  ekspeditsiyasi  shartnomasi  xizmat  ko'rsatish  bilan  bog'liq 

shartnomalari  turkumiga  kiradi.

E kspeditsiya  xizm atlarini  ko'rsatish  bilan  b og 'liq   h u qu qiy 

mumosabatlar  fuqarolik  huquqi  normalari  bilan,  aniqrog'i,  transport