|
18-andoza
«T aktik tayyorgarlik»
mavzusi bo‘vicha n azo rat savollari
1. V oleybolchilar taktik tayyorgarlikning asosiy maqsadi nimaga
qaratiladi?
2. Taktik tayyorgarlik qanday bosqichlardan iborat?
3. T aktik tayyorgarlik uslublari va vositalari, ulam ing mohiyati
nimalar bilan izohlanadi?
4.
T aktik
tayyorgarlikni
tashkil
qilishda qanday
om illarga
asosianiladi?
5. T aktik tayyorgarlik qanday nazorat qilinadi va baholanadi?
19. JISM O N IY TAYYORGARLÏK
Sport faoliyatida texnik-taktik malakalami sam arali ijro etish va
muayyan sport turida yuqori natijalarga erishish sportchilam ing shakllan-
gan jism oniy tayyorgarligiga bevosita bog‘liqdir. B inobarin, jismoniy
sifatlami (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, chidam korlik, egiluvchanlik)
maqsadga
muvofiq
shakllantirish
sport tayyorgar-ligining
muhim
shartlaridan biridir.
Jismoniy tayyorgarlik umumiy va maxsus jism oniy tayyorgarlik
jarayonlaridan iborat boMib, m uvofiq sport turining xususiyatiga mos
ravishda tashkil qilinishini taqozo etadi.
Ushbu jarayonning asosiy maqsadi umumiy va m axsus jismoniy
sifatlami tarbiyalashga qaratiladi.
Umumiy jismoniy sifatlam ing rivojlanganlik darajasi maxsus
jism oniy sifatlami samarali yoki sam arasiz shakllanishiga bo g ‘liq bo‘ladi.
Maxsus jismoniy tayyorgarlik sportchilar organizm ining funksionai
imkoniyatlarini oshirish va m axsus jismoniy sifatlam i rivojlantirishga
qaratiladi. Barcha sport turlari kabi voleybolda ham o ‘yin malakalarini tez,
aniq va vaziyatga nisbatan m aqsadga muvofiq ijro etish eng a w a lo maxsus
jism oniy sifatlarga bogMiqdir.
Maxsus jismoniy tayyorgarlikning asosiy vositalari turli yo ‘nalishda
ijro etiladigan maxsus m ashqlar boMib to‘p kiritish, qabul qilish, uzatish,
zarba berish, to‘siq qo‘yish kabi o ‘yin malakalaridan iboratdir.
M a'lum ki, zamonaviy voleybolda barcha o ‘yin m alakalari aksariyat
vaziyatlarda оЧа katta tezlikda tayanchsiz holatda (sakragan vaqtda,
ko‘krakka yiqilib to‘pni qabul qilish) ijro etiladi. Demak, m axsus jismoniy
tayyorgarlik jarayonini tashkil qilishda sport tayyorgarligining davri va
bosqichlariga qarab sakrash, turli y o ‘nalishda qisqa oraliqlarga chopish,
«yiqilish». to‘xtash, depsinish mashqlari alohida yoki o ‘yin malakalarini
ijro etish bilan qoMlanilishi mumkin.
19.1. Maxsus kuchni rivojlantirish
Voleybolda qator o ‘yin m alakalari - to‘p kiritish, zarb a berish. to‘siq
qo‘yish - aksariyat kuch sifatining yuqori darajada rivojlanganligini talab
qiladi. Binobarin, ushbu m alakalam i samarali bajarish uchun qo‘l va
oyoqlar, um um an tana qism larining mushaklari tez va kuchli qisqarish
im koniyatiga ega boMishi lozim. Boshqacha qilib aytganda, m ushaklam ing
qisqarishi portlovchi kuch bilan am alga oishîrilishi kerak.
D em ak, voleybolchi kuchini shakllantirishda asosiy e ’tibor tezkor-
kuch sifatini rivojlantirishga oid m axsus mashqlarga qaratilishi darkor.
Ushbu m axsus mashqlami o ‘yin malakalari bilan bir vaqtda
qoMlanilishi yaxshi samara beradi.
T ezkor-kuch
sifatlarini
tarbiyalash,
ayniqsa
ulami
og ‘irlik
m oslam alari (oyoq va belga qo ‘rg ‘oshindan qilingan moslama, zarba
berishda bilakka o ‘m ashtiriladigan o g ‘ir!ik moslama) va turli trenajorlar
yordam ida rivojlantirish umumiy jism oniy tayyorgarlik bosqichida amalga
oshirilishi m aqsadga muvofiqdir.
Q uyida ayrim tana qismlari m ushaklarining kuchini rivojlantiruvchi
nam unaviy m ashqlaryoritilgan:
B ilak m ushaklari kuchini rivojlantiruvchi mashqlar:
- gantellam i (1-3 kg) qoMIarda ushlab, bilak-kaft bo‘g‘imida o ‘ng va
chap tom onga aylanm a harakat qildirish;
- shu b o ‘g ‘imda-gante!ni yuqoriga va pastga harakatlantirish;
- toMdirma to ‘pni uloqtirish (q o lla r yuqoriga yozilgan holatdan,
bilak-kaft b o ‘g ‘im iga urg‘u berish lozim);
- toMdirma to ‘pni ikki qoMlab yuqoridan uzatish va hokazo.
Y elka mushaklari:
- har xil holatlardan turli uzoqlikka toMdirma to‘pni uloqtirish;
- o ‘n g va chap qoM bilan am ortizatorda zarba malakasini taqlid qilish;
- qoMlarga tayanib yotgan holatda qoM bilan «yurish», «siljibyurish»,
«sakrab yurish»;
- shu holatda - turli yo‘nalishlarga;
- to ‘p (yoki toMdirma to‘p) bilan zarba berish;
- o ‘tirgan holatda oldinga va orqaga toMdirma to‘pni uloqtirish va
hokazo.
19.2. Sakrovchanlik
V oleybolda aksariyat o ‘yin malakalari sakragan holatlarda ijro
etiladi. S h uning uchun ushbu sifat foydali natijaga erishishda hal qiluvchi
omil boMib hisoblanadi.
N am unaviy mashqlar:
- o ‘z vaznidan 50-70% ogMrliklar bilan o ‘tirib-turish;
- 50%dan ortmagan oglirIikni yelkaga qo‘yib yarirn o ‘tirgan holatdan
shiddat bilan turish;
- turli og'irlikdagi m oslam alar bilan sakrash;
- trenajorlarda oyoq mushaklarini mashq qildirish;
• turli tezlikda va balandlikda skakalka bilan sakrash;
- turli balandlikdagi toksiqlar osha sakrash va hokazo.
50-rasm.
52-rasm.
A
---- >
54-rasm.
55-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
