L. R. Ayra pety a n s, A. A. P u L a t o V v o L e y b o L nazariyasi va

16-j'adval
Voleybolga  tanlov uslublari, m e’yoriy testlar va vositalar
M e’y o rly   t e s tl a r
T e st o 'tk a z is h  v o sita la ri
Pedagogik 
u s lu b la r
1. T ana uzunligi  v a vazni 
2 . 30m . yugurish
3. 5x6m . yugurish
4. Joydan vcrtikal  sak rash
5. Joydan  u/.unlikka sak rash
6.  ToMdirma  tolpn¡  (1  k g )  bosh  ortidan 
ikki q o 'lla b  uloqtirish
B o‘y o ic h a g ic h . tarozi
Sekundom er
Sekundom er
B elga taqilgan o ‘Ichov  lentasi 
0 ‘lchov  lentasi 
ToMdírma to ‘plar
F iziologik u s lu b la r
1.  Yurakni 
qisq arish  
chastotasíni 
o‘lchash:  tinch  h o la td a ,  5  daqiqalí 
sakrash  yuklam asidan  so ‘ng  v a  5 
daqiqa o'tg an d an   keyin
2.  N afas  olish  c h asto tasin i  o ‘l-chash: 
tinch  holatda, 
5 
d aq iq ali 
sakrash 
yuklam asidan  s o 'n g   v a  5  daqiqadan 
keyin
Sekundom er
Sekundom er

---

P six o lo eik  u s lu b la r
1.  K o‘zni 
y u m ib  
sekundom er
S ekundom er
strelkasini  «0»  d a to ‘xtatish
2.  Q o‘l 
dinam om etrida 
maksimal
D in am o m etr
kuchdan  50%  ni  farqlash
«Voleybolga  tan lo v  o ‘tkazish» 
m avzusi bo‘yicha 
n az o ra t 
savollari
1. Tanlov tushunchasi  nimani anglatadi?
2.  Tanlovning  qanday  turlari  m avjud  va  ulam ing  mazmuni 
nimadan  iborat?
3.  Tanlovda  qoMlaniladigan  uslub  va  testlardan  miso!  keltiring  va 
ulardan qanday  foydalaniladi?
4.  V oleybolga qabul qilish tartibi  qanday am alga oshiriladi?

---

16. 
TU R LI Y O SH  GURUHLARIGA MANSUB 
V O LEY B O LC H ILA R  TAYYORLASH XUSUSIYATLARI
K o‘p  yillik  sport  trenirovkasi  uzoq  muddatli  pedagogik  jarayon 
bo‘lib, 
m uayyan 
yosh 
guruhlarida  o ‘ziga 
xos 
dastur  asosida 
m ashg'ulotlar o‘tkazish bilan  ifodalanadi.
Ushbu jarayon quyidagi bosqichlarda am alga oshiriladi:
- sogMomlashtirish  guruhi -  7-8 yosh;
- dastlabki tayyorgarlik guruhi - 9 - 1 0   va  11-12  yosh;
- o ‘quv-m ashg‘ulot guruhi -   13-14;  14-15;  15-16;  16-17yosh;
- takom illashuv guruhi -   17-18;  18-19;  19-20 yosh;
- yuqori  sport m ahorati  guruhi - 1 7  va undan katta yosh.
Shug‘ullanuvchi  bolalam ing  nasliy  va  hayot  davom ida  jismoniy,
psixologik  va  m orfofunksional  imkoniyatlariga  qarab,  ular  kichik  yosh 
guruhidan katta yosh guruhiga o ltkazilishi  mumkin.
Bolalami  guruhlarga  qabul  qilish  va  ularni  bir  guruhdan  ikkinchi 
guruhga  ko‘chirish  m e'y o riy   test  sinovlari  natijalari  asosida  amalga 
oshiriladi.
Barcha  guruhlarda  o ‘tkaziladigan  o ‘quv-m ashg‘ulot  jarayoni 
quyidagi  vazifalam i  hal  etishga qaratilishi  darkor:
-  sogMiqni  m ustahkam lash,  chiniqtirish,  jism oniy,  psixologik  va 
morfofunksional  im koniyatlam i  shakllantirish;
-  hayotiy  zarur  harakat  ko‘nikmalarini  (o ‘tirish-turish,  yurish- 
yugurish; sakrash, siljish-to‘xtash; tortilish  va hokazo) takomillashtirish;
-  jism oniy  sifatlam i  (kuch,  tezkorlik,  chaqqonlik,  chidamliylik, 
egiluvchanlik) taraqqiy  ettirish;
-  voleybolga  oid  m axsus  sifatlami  (sakrovchanlik,  sakrovchanlik 
chidam korligi,  tezlik-kuch,  o ‘yin  chidamkorligi,  diqqat,  xotira,  iroda, 
zukkolik va hokazo) shakllantirish;
- texnik va taktik  m alakalarga o lrgatish va takomillashtirish;
- o‘yin m ahoratini  o ‘quv o ‘yini va m usobaqalarda oshira borish.
0 ‘quv-trenirovka  jarayonida  va  akademik  darslarda  beriladigan
jism oniy 
va  texnik 
(voleybol)  mashqlar 
o ‘z  
hajmi, 
shiddati, 
m urakkabligi  va  qaytarilish  soni  jihatlaridan  turli  yoshdagi  va jinsdagi 
bolalarning  funksional  ham da jismoniy  im koniyatlarini  e’tiborga  oigan 
holda m e’yorlanishi  kerak.

---

CVrgatish  jarayonida  qoMlaniladigan  jism oniy   va  texnik-taktik 
mashqlaming  to‘g‘ri  taqsimlanishi  malakali  voleybolchilar  tayyorlash 
samarasini  belgilaydi.
Bosh!ang‘ich  o ‘rgatish