|
4.2. Himoya texnikasi
Himoya bu hujum harakatlariga qarshi harakat qilishdir. H im oya
usullaridan foydalanib hujum harakatlari b a rta ra f etiladi.
4.2.1. T o‘pni qabul qilish
T o‘p o ‘yinga kiritilganda, hujum zarbasidan so‘ng va to‘siqdan
qaytganda am alga oshiriladi.
Hozirgi zamon voleybolida to‘pni qabul qilishning quyidagi
usullari va variantlari mavjud: pastdan ikki q o ‘llab (juda kam hollarda
bir qo‘l bilan); yuqoridan ikki qo‘llab; son qismi bilan va orqaga
dumalab bir qo‘llab pastdan; oldinga k o ‘krak-qorin qismlari bilan
yiqilgan holda bir qoMlab pastdan.
0 ‘yinga kiritilgan to‘pni sifatli qabul qilish hujum harakatlarining
qanchalik samarali bo‘lishini belgilaydi. 0 ‘yinga kiritilgan to‘pni qabul
qilishning eng ko‘p tarqalgan va samarali shakli bu to ‘pni ikki q o 'llab
pastdan qabul qilishdir. 15-rasmda ikki q o ‘llab pastdan to‘p qabul
qilayotgan o ‘yinchining holati tasvirlangan.O yoqlar bukilgan, bir oyoq
oldinda, qo‘l kaftlari birlashtirilgan holda pastga tushirilgan. T o‘pni
qabul qilish vaqtida tirsaklami bukish m um kin ernas. Q o‘llar bilan
oldinga-yuqoriga harakat qilinadi. T o‘pga nisbatan kuchli qaram a-qarshi
harakat qilish kerak emas. Bunda qo‘llar to ‘p tomon yaqinlashtirilib,
uning tagiga kiritiladi. Oyoqlarni bukib-yozish bilan to ‘pga kerakli
yo‘nalish beriladi. T o ‘pni pastdan qabul qilishda eng asosiysi to‘pning
yo‘nalishi, tezligini to‘g ‘ri baholay olish v a bog‘lovchi o ‘yinchini
kuzatish hisoblanadi. 0 ‘yinchi zarur joyni egallay olmagan bo‘lsa-yu?
to‘p o ‘ng tom onga y o ‘nalayotgan bo‘lsa, to ‘pni qabul qiluvchi qo ‘llam i
to‘g ‘ri oldinga chiqaradi va o ‘ng qo‘lni yuqoriga chiqarib buradi, chap
tomonga yo‘nalayotgan bo‘lsa, chap qo‘l yuqoriga chiqariladi.
To‘pni pastdan ikki qoMlab qabul qilish hujum zarbasini qabul
qilishda ham asosiy usul hisoblanadi. 0 ‘yinga kiritilgan to ‘p yoki hujum
zarbasining sifatsiz qabul qilinishi (past trayektoriyada uzatish,
bogMovchi
o ‘yinchiga
yetkazib
bermaslik)
bogMovchi
o ‘yinchi
tomonidan hujum uchun beriladigan to‘p uzatishni sam arasiz boMishiga
olib keladi. S huning uchun m ashg'ulotlar vaqtida turli tezlikda,
y o ‘nalishda va kuchlanishda kelayotgan to‘plam i pastdan ikki qoMlab
qabut qilishga katta e ’tibor berish zarur.
i 5-rasm.
To‘pni bir qoMlab qabul qilish tayanch holatda va yiqilib amalga
oshiriladi. Tayanch holatda bajariladigan usul o ‘yinchining yoniga tezlik
bilan tushayotgan to ‘pni qabul qilishda foydalaniladi. To‘pni qabul
qilish yopiq holdagi k aft yuzasi bilan bajariladi.
Orqaga yoki y o n tom onga yiqilib, bir qo‘l bilan to‘pni qabul qilish
ko‘p hollarda ayollar voleyboliga xosdir. Harakat so‘nggida yon
tomonga katta qadam tashlanib, qo‘l to‘p tomon to ‘g‘ri uzatiladi. Bunda
M OK (markaziy o g ‘irlik kuchi) keskin pasayadi.
T o‘pga zarba berilgandan so‘ng, o ‘yinchi tayanch oyoqning uchida
yiqilish tom onga burilib, oyoq tovoni bilan o 'tiradi va do‘mbaloq oshadi
(16-rasm).
Jarohat va lat yeyishning oldini olish maqsadida gavdaning orqa
o ‘rta qismi bilan em as, balki biroz yonbosh bilan dumbaloq oshiladi,
daxan ko'krak qism iga tekkizib olinadi.
!6-rasm .
Ko‘krak-qorin qismi bilan sirg‘alib yiqilgan holda bir q o 'l bilan
to‘pni qabul qllish usuli erkaklar voleyboliga mansub usul hisoblanadi.
0 ‘yinchi oxirgi qadamda (17-rasm) keskin harakat bilan gavdani pastga-
oldinga 25°-30’ burchak ostida m aydonchaga tashlaydi. Tayanchsiz
holda kaftning orqa yoki oldi tomoni bilan to 'p g a zarba berib, qoMlarini
oldinga cho'zacU va qo‘llari m aydonchaga tegishi bilan oyoqlarini tizza
qismida bukadi, qo‘llar esa orqaga-yonga itarilishi bilan gavdaning
gorizontal holatga kelishiga yordam beradi. Bosh o ‘z vaqtida m aksim al
orqaga tashlanadi.
17-rasm.
T o ‘siq - raqibning hujum zarbasiga qarshi harakat qilishning eng
asosiy usuli hisoblanadi. T exnik nuqtayi nazardan to‘siq q o‘yish eng
qiyin o ‘yin elem entlaridan sanaladi. To‘siq qo‘yish elementini yuqori
darajada egailash bilan o 'y in ch i qarshi hujumni uyushtirish, to ‘siqdan
so ‘n g qimmatli ochkolam i yutish imkoniyatiga ega boMadi.
T o ‘siq bir o ‘yinchi tom onidan (yakka) yoki ikki-uch o'yinchi
tom onidan (guruhli) am alga oshirilishi mumkin. 0 ‘yinchi to‘r yaqinida,
yuqori turish holatida, q o ‘llam i yelka sathida ko‘tarib, tovonlarini
parallel holatda qo‘yib turadi (18-rasm). Hujum qilinayotgan joyning
m asofasiga qarab to ‘r yaqinida yon tom onlarga qadam tashlash,
yugurish, sakrash kabi harakatlam i bajarish mumkin.
T o ‘siq qo‘yish uchun avval o ‘yinchi oyoqlarini ko‘proq bukib,
qoMlarini qattiq silkib yuqoriga sakraydi. Q o 'llar tirsakdan bir oz
bukilgan holatda to ‘r tepasiga ko'tariladi. Optimal kuchlangan
(barm oqlar orasi ochiq) kaftlar to ‘ming yuqori qism iga borganda, to ‘r
o sha yuqoriga-oldinga harakatlantiriladi. Zarba vaqtida kaftlar to‘pga
m aksim al yaqinlashtiriladi v a bilak bo‘g‘inlari hisobiga faol bukiladi.
Bundan asosiy m aqsad berilgan zarbani am ortizatsiyalash va to‘pni
raqib jam oasining m aydonchasiga yo‘naltirishdan iboratdir.
H ujum chilar to ‘r chekkalaridan hujum zarbalarini berishda to‘pni
to ‘siqdan maydon tashqarisiga chiqarib yuborishga harakat qiladilar.
18-rasm.
Shu sababli to ‘siq to‘r chekkasiga yaqin b o ‘lgan qo‘l bilan yopiladi va
to ‘pning maydonchadan chiqib ketishga y o ‘l q o ‘yilmaydi.
T o‘siq qo‘yish texnikasining m urakkabligi quyidagi uchta o m ilg a
bogMiq: jo y tanlash; turgan joydan yoki harakatdan so‘ng baland
sakrash; qoMni to ‘r ustiga ko‘tarish vaqtini aniqlash.
0 ‘yin texnikasi
Hujumda
Himoyada
To‘p
Hujum
To'pni
To'pni
To'siq
uzatish
zarbasi
o'yinga
qabul
qo'yish
kiritish
qilish
o
Do'stlaringiz bilan baham: |
