|
^ W t ¥ V W
zj» * > <«■ е Д » :
4-rasrn.
4.1.2. Т о ‘р uzatish
Bu texnik usul orqali hujum ni tashkil qilish va am alga oshirish
uchun qulay sharoit yuzaga keltiriladi. To‘pni: tayanch hoiatdan ikki
qo‘llab, sakrab ikki q o ‘llab, sakrab birqoMlab, orqaga yiqilib turib ikki
qoMlab uzatish m um kin. O xirgi usuldan voleybolda kamdan-kam,
keskin holat yuzaga kelganda foydaianiiadi.
Y o‘nalishi bo‘yicha to ‘p uzatishlar (to‘p uzatuvchiga nisbatan)
quyidagicha boMadi: oldinga, o ‘z ustiga, orqaga.
Uzunligi bo‘yicha: uzun - zonalar osha; qisqa - zonadan zonaga;
qisqartirilgan - zona doirasida.
Balandligi bo‘yicha: baland ~ 2 m dan yuqori, o ‘rtacha - 2 m
gacha, past - 1 m gacha. Yuqoridagi k o ‘rsatkichlarga bogMiq holda
to‘pga sekin, tez va katta tezlanish beriladi. T o ‘pni to‘rga yaqin — 0,5 m
gacha va uzoq - 0,5 m dan ortiq masofada berish mumkin.
T o‘pni uzatish texnikasi dastlabki holat, qoMning to‘pga qaram a-
qarshi harakati, amortizatsiya va to‘pni yo'naltirishdan iborat boMadi.
Dastlabki holatdan to ‘p tomon harakatlangandan so‘ng voleybolchi
vertikal holatda, oyoqlarining bukilish darajasi to‘p yo‘naiishining
balandligiga va uchish tezligiga bogMiq holda, oyoq kaftlari parallel yoki
bir oyoq (asosiy qoMga nisbatan qaram a-qarshi) bir oz oldinda boMadi.
QoMlar oldinga chiqariladi, barmoqlar oval shaklini hosil qilgan boMadi
(5-rasm).
5-rasm.
QoMlar to ‘p bilan yuz tepasida to ‘qnashadi. Bunda bosh barmoq
asosiy nagruzkani qabul qiladi, ko'rsatkich barm oqlar esa zarba berishda
asosiy boMadi. 0 ‘rta barmoq kamroq ravishda, nomsiz va jim jiloq
asosan to ‘pni yon tomondan ushlab turishga xizmat qiladi. T o‘pga
yo‘nalish berishda qoM, oyoq va gavda m ushaklarini kuchlanishi o‘zaro
birgalikdagi yaxlitlik bilan izohlanadi.
Bunda gavdaning UOM
birmuncha yuqoriga-oldinga ko‘chadi va gavdaning ogMrligi ikki
oyoqning uchiga tushadi. QoMlar to ‘pni uzatish oxirida toMiq
to‘g ‘rilangan holatda boMadi.
Murakkab hujum kombinatsiyalarini tashki! qilishda, to‘p baland
berilganda yoki to‘pning uchish vaqtini kam aytirish m aqsadida sakrab
to ‘p uzatish usulidan foydalaniladi. Bu holatda qoMlar bosh ustidan
birm uncha baland ko‘tariladi va q o llam in g faol ishlashi hisobiga
sakrashning yuqori nuqtasidan to‘p uzatiladi. Xuddi shu holatda qisqa
to ‘p uzatishda asosiy harakat qo‘l barmoqlarining faol ishlashi hisobiga
am alga oshiriladi (6-rasm ).
T o ‘pni orqa tom onga (m o‘ljalga orqa tomon bilan turganda)
uzatishda o‘yinchi to 'p n in g tagiga kirib boradi. Bunda qoMning orqa kaft
qism i bosh orqasigacha k o ‘tariladi. T o‘p uzatish qoMlami tirsak qismida
bukib-yozish hisobiga bajariladi, gavda orqaga-yuqoriga harakatianadi,
bunda harakat um urtqa po g ‘onasining ko‘krak va bel qismtarining
bukilishi hisobiga bo‘ladi (7-rasm). Sakrab orqaga to ‘p uzatish xuddi
tayanch holatda orqaga to*p uzatish kabi bajariladi. T o‘p uzatishning eng
m urakkab usuli bu sakrab bir qo‘l bilan to*p uzatishdir. Bu usul to'p to‘r
ustiga kelib qolgandagi m urakkab sharoitda bajariladi. Bu holda qo'l
tirsaklarda bukilib, oldinga chiqariladi (8-rasm). Kaftlar oldinga
qaratiladi, barmoqlar bukilib, tarang holga keltiriladi. T o ‘p uzatish tirsak
bo‘g ‘inining bukib-yozilishi hisobiga bajariladi.
ч
/ /
/ .*
i t
i /
\ \
\ \
\ \
w
6-rasm.
. - V
Ш
Sé
Д \
¥
8-rasm.
Bu texnik usul orqali to‘p o ‘yinga kiritiladi. Bu usulning asosiy
maqsadi to‘pn¡ raqib jam oasiga iloji boricha qiyin qilib berishdir.
Shuning uchun bu usul hujum texnikasining vositasi boMib hisoblanadi.
T o‘pni kiritish dastlabki holatdan va uchta ketma-ket fazalar:
tayyorgarlik (to‘pni tashlash, qoMni silkish), asosiy (zarba berish) va
yakunlovchi (qoMni tushirish va keyingi harakat) fazalardan iborat.
Voleybolda pastdan to ‘g ‘r¡, yuqoridan to ‘g ‘ri, yondan yuqoridan va
sakrab to‘g ‘ri to ‘p kiritish usullari mavjud.
Bu usullarni bajarishda to‘pga zarba berish turli tarzdagi ketma-
ketlikda bajariladi. B irinchi navbatda to ‘pga aylanm a harakat berish,
so'ngra aylanma harakat bermasdan to‘p kiritish (birmuncha murakkab
bo‘lganligi sababli) usullari o lrgatiladi yoki takrorlanadi.
P astd an to ‘g ‘r i to ‘p kiritish. 0 ‘yinchi oldinga engashib,
oyoqlarini tizza qism ida bukkan, bir oyog‘ini (zarba beruvchi qo'lga
nisbatan qaram a-qarshi) oldinga chiqargan holatda turadi (9-rasm).
'
s
\
\
\
/
Р '-О ч
4
m
i
^
\ [ f
\f‘ \ \ A
\'J w
/
í
9-rasm.
T o‘p tirsak qism ida biroz bukilgan qo‘l bel barobarida ushlab
turiladi. T o‘p gavdaga nisbatan 20-30 sm oraliqda tashlanadi. Zarba
berishda qo‘l keskin ravishda orqaga harakatlantiriladi. Zarba pastdan
yuqoriga-to‘g‘riga bajariladi. 0 ‘yinchi bir vaqtning o ‘zida orqa oyoqni
to ‘g‘rilaydi va gavdaning o g ‘irligini oldingi oyoqqa o ‘tkazadÍ. Zarbadan
so‘ng qo‘l harakati to ‘pni «kuzatib» borish bilan tugallanadi. Pastdan
to ‘g‘ri to‘p kiritish aniqiigi asosiy uchta omil bilan aniqlanadi: qo ‘lni
silkish (zamax) y o ‘nalishi bilan - u keskin orqaga haraktlanishi kerak;
to ‘p tashlash balandligi bilan — u baland bo'lm asligi kerak; to‘pga zarba
berish - u taxminan bel barobarida amalga oshirilishi zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |
