Њзбекистон республикаси олий ва њрта махсус таълим вазирлиги

Такрорлаш учун саволлар
1. Аргументлаш нима?

---

156
2. Ишонч-эътиқод қандай ҳосил бўлади?
3. Исботлаш қандай таркибга эга?
4. Исботлашнинг қандай усуллари мавжуд?
5. Рад этиш исботлаш билан қандай алоқада?
6. Рад этишнинг қандай усулларини биласиз?
7. Исботлаш ва рад этиш қоидаларини бузганда қандай мантиқий хатолар
вужудга келади?
8. Паралогизм, софизм ва мантиқий парадоксларнинг моҳияти нимада?
9. Баҳс нима? Баҳс, мунозара юритишнинг қандай умумий қоидалари бор?
Таянч тушунчалар
Аргументлаш, ишонч-эътиқод, исботлаш, рад этиш, бахс юритиш, мунозара,
полемика, паралогизм, софизм, мантиқий парадокс.
МАНТИҚ ТЕРМИНЛАРИНИНГ ҚИСҚАЧА ЛУҒАТИ
А
А – (лот. Affirmo) – «тасдиқлайман» сўзининг биринчи унли ҳарфи бўлиб, формал
мантиқда умумий тасдиқ ҳукмни символик равишда ифодаланади.
דА (инкор А) – Математик мантиқда мураккаб мулоҳаза бўлиб, бу мулоҳаза, «А
хато бўлгандагина тўғри бўлади ва аксинча, А тўғри бўлганда хато бўлади» деган
фикрнинг символик ифодасидир. Масалан, бу предметни оқлиги хато бўлса, уни
оқ деган фикрнинг тўғрилиги хатодир, агар бу предметнинг оқлиги тўғри бўлса,
уни оқ деган фикрнинг хатолиги ҳақиқат эмас. Бу мулоҳаза «А эмас» ёки қаерда А
хато бўлса, «А тўғри эмас» деб ўқилади.
דדА (қўш инкор А) – математик мантиқда икки марта инкорни англатиб, инкорни
инкор тасдиқни билдиради. А
º А (икки марта инкор А º А га тенгдир деб
ўқилади). Масалан, «Бу киши илғор эмас деган гап тўғри эмас», деган фикрдан
«бу киши илғор» деган фикр келиб чиқади.
АvА – математик мантиқда учинчиси мустасно қонунининг символик ифодасидир.
«А ёки А эмас» деб ўқилади.
Абсолют айнанлик – метафизик философияда ишлатиладиган термин бўлиб, бу
таълимотга кўра предмет ҳамма вақт ўз-ўзига тенгдир. Бу принцип антологик
нуқтаи назардан воқеликка зиддир. Чунки нарса ва ҳодисалар ҳар доим
ривожланиб туради. Демак, нарсалар ўз-ўзига тенг бўлмай қолади.
Абстракциялаш (лот. Abstractio – узоқлашув, мавҳумлик) – тушунча ҳосил
қилишнинг муҳим усулларидандир. Абстракциялаш ёрдами билан буюм ва
ҳодисаларнинг муҳим хусусиятларини фикран ажратамиз ва уларни буюмлар,
ҳодисаларнинг 
иккинчи 
даражали 
ва 
аҳамияти 
кам 
хусусиятлардан
четлаштирамиз.