Mashinalar texnologik ishonchliligi kafedrasi «mashina detallarini avtomatlashtirilgan loyihalash tizimi»

4. Dumaloq sterjen tipidagi detallar haqida umumiy ma'lumot:

Sterjensimon detallarning konstruktiv o‘xshashliklarini hisobga olib, ularga ishlov

berish texnologik jarayonini quyidagi ketma – ketlikda tuzish mumkin:

-quyib, issiq shtamplab, prutok yoki trubadan qirqib zagotovkani tayyorlash;

-zagotovkani bo‘yin yuzalari yoki markaziy teshiklar bo‘yicha o‘rnatish;

- zagotovkani aylantirib tokar ishlov berish;

- uzun vallarga ishlov berishda lyunet bilan ushlab dastlabki obtochka qilish va

silliqlash;

- fason yuzalarga ishlov berish;

- ikkinchi darajali yuzalarga ishlov berish;

- termik ishlovdan keyingi silliqlash.;

- muvozanatlash (balansirovka);

- oxirgi ishlov berish.

Tabiiyki, ko‘rib chiqilgan ketma – ketlik har bir valga ishlov berish texnologik

jarayonini o‘zida to‘liq aks ettira olmaydi. Lekin kelib chiquvchi farqlar xususiy

bo‘lib umumuy sxemani buzmaydi. Masalan, tirsakli val va kulachokli vallarga

ishlov berishda shatun bo‘yini, kulachok, ekssentriklarga ishlov berish jarayonida

aylanish o‘qini ma'lum oraliqga siljitish kerak bo‘ladi. Ichi bo‘sh vallarga ishlov

berishda, texnologik jarayon ichki yuzaga ishlov berish operatsiyalari bilan

to‘ldiriladi va hakozo.

Pog‘anali (zinali) vallarga ishlov berishning o‘ziga xosligi, shundan

iboratki, bu vallar ishlash jarayonida yuqori kuchlanish ta'sirida bo‘ladi. Shu

sababdan bu detallar konstruksion va legirlangan po‘latlardan tayyorlanadi. Bu

detallar ichki kuchlanishlarga past ta'sirchan bo‘lib, mexanik ishlov berishga moyil

bo‘lishi kerak. Bu detallarning ishqalanishga chidamliligini oshirish uchun ularga

odatda termik ishlov berilishi kerak. Tayyorlash uchun po’lat 35, 40, 45, 40x va

boshqalar qo‘llaniladi.

---

24

Konstruktiv tizimiga qarab ular bir nechta turlarga bo‘linadi: tishli va

g‘ildirakli, tishsiz val, konus tishli val, shesternalar.

Pog‘anali (zinali) vallar zagotovkasini prutoklardan qirqib olinadi. Bu turdagi

zagotovkalar kam seriyali yoki donalab ishlab chiqarish korxonalarida keng

qo‘llaniladi.

Ko‘p seriyali, ommaviy ishlab chiqarishda va shuningdek murakkab tuzilishiga

ega bo‘lgan detallar zagotovkasini olish - yasash, issiq shtamplash, elektrosiqish va

boshqa usullarda amalga oshiriladi. Bu usullar murakkab vallarning shaklini tayyor

maxsulot shakliga yaqinlashtirish hisobiga detal yuzasidan olinadigan pripusk

(quyimni) minimal qilishga imkoniyat yaratadi.

Ko‘p seriyali va ommaviy ishlab chiqarish korxonalarida zagotovkalar

metallardan foydalanish koeffitsienti 0,7 va undan yuqori bo‘lgan ko‘rsatkich bilan

olinadi.

Valning tuzilishi va ishlab chiqarish ko‘lamiga qarab mexanik ishlov berish

texnologik jarayoni turlicha bo‘lishi mumkin.