― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

Protsessing markazi – ―UZCARD‖ BTT da protsessor vazifasini bajaruvchi 

va  banklar  uchun  xizmatlar  majmuasini,  jumladan  ―UZCARD  EMV‖  dasturiy-

apparat majmuasi asosida bank  kartalari emissiyasi va ekvayringi hamda to‗lovlar 

provayderi funksiyasini ta‘minlovchi tarkibiy bo‗linma. 

 Mijozlar istagan bankning plastik kartasidan foydalanish huquqiga egadirlar. 

Bank  kartochkasiga  ega  bo‗lish  uchun  avval  mijoz  va  bank  o‗rtasida  ―Plastik 

kartochkalar bo‗yicha xizmat ko‗rsatish shartnomasi‖ tuziladi.  

Plastik  kartochkalarga  xizmat  ko‗rsatish  bo‗yicha  tuzilgan  shartnoma 

quyidagilardan iborat bo‗lishi kerak: 

a) tomonlarning nomi; 

b) shartnoma predmeti; 

v) tomonlarning xuquqlari va majburiyatlari; 

g) tomonlarning javobgarligi; 

d) hisob-kitoblarni o‗tkazish shartlari; 

e) shartnomani amal qilish muddati va uni bekor qilish shartlari; 

j) nizolarni echish tartibi; 

z) tomonlarning yuridik manzili. 

Personalizatsiya  qilinganda plastik kartochkaga  quyidagi  rekvizitlar  yozilishi 

kerak: 

---

a) identifikatsiyalovchi ma‘lumotlar (kartochkaning tartib raqami, seriyasi va 

boshqalar); 

b) bank-emitentning (plastik kartochkalarii muomalaga chiqaruvchi bankning) 

xos raqami; 

v)  schyotning  tartib  raqami  va  kartochka  ushlovchining  familiyasi,  ismi, 

sharifi (tashkilotning nomi); 

g) kartochkaning amal qilish muddati. 

Bank  plastik  kartochkalaridan  foydalangan  holda  amalga  oshirilgan  hisob-

kitoblar  qog‗ozda  (slip,  elektron  terminal  kvitansiyasi)  yoki  elektron  shaklda 

(bankomat yoki terminalning elektron hujjati) yoki boshqa ma‘lumotnomalar bilan 

tasdiqlanadi. Bunda mazkur ma‘lumotnomalar hisob-kitoblarni amalga oshirishda 

ishtirok  etuvchi  tomonlarga  etarli  nusxalarda  shakllantiriladi.  Ma‘lumotnomalar 

bank  plastik  kartochkalari  orqali  amalga  oshirilgan  operatsiyalar  to‗g‗risidagi 

barcha ma‘lumotlarni o‗z ichiga olishi kerak. 

Ma‘lumotnomalarda bank plastik kartochkalari va  bank plastik kartochkalari 

saqlovchilarning  bankdagi  hisobvaraqlari  rekvizitlari,  shuningdek  tashkilotlar, 

naqd  pul  berish  punktlari  va  bankomatlarning  hisobvaraqlari  rekvizitlari  bo‗lishi 

shart. 

Elektron 

ma‘lumotnomalar 

bank-ekvayerga, 

bank-emitentga 

yoki 

shartnomada nazarda tutilgan protsessing markaziga yuboriladi. 

Bank plastik kartochkalari bo‗yicha banklar o‗rtasidagi hisob-kitoblar: 

- elektron to‗lovlar tizimi orqali umumiy asosda amalga oshiriladi; 

- amaliyot  kuni  davomida  o‗zaro  majburiyatlarni  yakuniy  hisob-kitobi  va 

yakuniy  hisob-kitoblar  summasini  banklarning  vakillik  hisobvaraqlari  orqali 

hisobga  o‗tkazish  asosida  hisob-kitob  ishtirokchilari  tomonidan  tashkil  qilingan 

protsessing markazi orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish. 

 Amalga  oshirilgan  operatsiyalar  bo‗yicha  umumiy  hisob-kitoblar  elektron 

to‗lovlar tizimi orqali quyidagicha amalga oshiriladi: 

a) bank-emitent tomonidan avtorizatsiya qilinmagan holda amalga oshirilgan 

hisob-kitoblarda:  

bank  tomonidan  xizmat  ko‗rsatilayotgan  tashkilotdan  olingan  elektron 

hujjatlar  asosida  bank-ekvayer  uning  hisobvarag‗iga  tegishli  mablag‗larni 

o‗tkazadi, bunda avtomatik ravishda debet elektron memorial order shakllanadi va 

elektron to‗lovlar tizimi orqali bank-emitentga yuboriladi; 

mijozning bank plastik kartochkasi hisobvarag‗idagi mablag‗lar bank-emitent 

tomonidan  debet  elektron  memorial  order  asosida  dasturiy  ravishda  hisobdan 

chiqariladi.  Debet  elektron  memorial  order  ro‗yxat  ko‗rinishida  chop  etilib, 

bankning kunlik hujjatlar yig‗majildiga tikib qo‗yiladi; 

b)  bank-emitent  tomonidan  avtorizatsiya  qilingan  holda  amalga  oshirilgan 

hisob-kitoblarda:  

bank  tomonidan  xizmat  ko‗rsatilayotgan  tashkilotdan  olingan  elektron 

hujjatlar  asosida  bank-ekvayerda  avtomatik  ravishda  elektron  xabarnoma 

shakllanadi  hamda  o‗tkazmalarni  avtorizatsiya  qilish  va  amalga  oshirish  uchun 

elektron to‗lovlar tizimi orqali bank-emitentga yuboriladi;  

---

bank-emitent  elektron  xabarnoma  asosida  tranzaksiyani  avtorizatsiya  qilib, 

mablag‗larni  elektron  to‗lovlar  tizimi  orqali  tegishli  tashkilotlar  hisobvarag‗iga 

o‗tkazish  uchun  bank-ekvayerga  yuboradi  hamda  mablag‗larni  bank  plastik 

kartochkalari    hisobvarag‗idan  hisobdan  chiqarish  uchun  elektron  memorial 

orderni dasturiy ravishda shakllantiradi; 

mablag‗lar  bank-ekvayer  tomonidan  bank-emitentdan  olingan  elektron 

memorial  order  asosida  tegishli  tashkilotlarning  hisobvarag‗iga  o‗tkaziladi  va 

memorial  order  ro‗yxat  ko‗rinishida  chop  etilib,  bankning  kunlik  hujjatlar 

yig‗majildiga tikiladi. 

Protsessing markazi orqali hisob-kitoblar quyidagicha amalga oshiriladi: 

- amaliyot  kuni  davomida  bank  plastik  kartochkalari  bo‗yicha  protsessing 

markazi  orqali  amalga  oshirilgan  barcha  operatsiyalar  hisob-kitob  ishtirokchilari 

uchun ochilgan alohida shaxsiy hisobvaraqlarda yuritiladi; 

- yakuniy summalar O‗zbekiston Respublikasi Markaziy bankning hisob-kitob 

markazida  ochilgan  banklarning  vakillik  hisobvaraqlari  orqali  shartnomada 

nazarda tutilgan muddatda o‗tkaziladi; 

- banklar  tomonidan  protsessing  markazidan  olingan  ma‘lumotlar  asosida 

mijozning BPK hisobvarag‗iga mablag‗lar o‗tkaziladi yoki hisobdan chiqariladi. 

O‗zbekiston  Respublikasi  Markaziy  Banki  va  tijorat  banklari  tomonidan 

savdo,  xizmat  ko‗rsatish  va  naqd  pul  muomalasi  bilan  faoliyat  ko‗rsatadigan 

mijozlarni  hisob-kitob  terminallari,  bankomatlar  va  plastik  kartochkalar  bilan 

ta‘minlash,  ularni  yuqori  darajada  himoya  qilish  bo‗yicha  belgilangan  talablarga 

rioya  etilishini  nazorat  qilish,  plastik  kartochkalardan  foydalanish  orqali  naqd 

pulsiz 

to‗lovlarni 

amalga 

oshirishda 

soxtalashtirish 

yoki 

boshqa 

qonunbuzilishlarga yo‗l qo‗ymaslik masalalariga alohida e‘tibor qaratilyapti.