― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

 

16.8. Savdo balansi, to‘lov balansi va ularning holati 

 

o‗lov      balansi    -    xalqaro      operatsiyalarning      balans    hisobvarag‗i 

bo‗lib,  bunda  davlatning  tovarlar, xizmatlar, kapitallarni olib kirish hamda 

olib  chiqish  ko‗rsatkichlarining  nisbati  ko‗rinishidagi  barcha  xalqaro 

aloqalari majmui  pulda ifodalanadi. 

To‗lov  balansi  – bu  mamlakatning  turli  tashqi  iqtisodiy  munosabatlar 

bo‗yicha  chetga  to‗laydigan  valyuta  va  chetdan  kelib  tushadigan 

valyutalarning  xaqiqiy  nisbatini  o‗zida  ifodalovchi,  jamlovchi  balans 

xujjatidir. 

To‗lov  balansi-xalqaro  operatsiyalarning  balans  xisobvarag‗i,  ya‘ni  bu-

davlatning  tovarlar,  xizmatlar,  kapitallarni  olib  kirish  hamda  olib  chiqish 

ko‗rsatkichlarining  nisbati  ko‗rinishidagi  barcha  xalqaro  aloqalari  majmuining 

valyutadagi ifodasi.  

Buxgalteriya nuqtai nazaridan, to‗lov balansi doimo tenglashgan  ko‗rinishda 

bo‗lishi  lozim.    Ammo,    haqiqatda    esa,    uning    asosiy    elementlari,    bo‗limlari  

bo‗yicha    tushumlar  to‗lovlardan    ortiq    —    aktiv    qoldik;    to‗lovlarning  

tushumlardan  ortiq  bo‗lishi  — passiv qoldik xolatlar ko‗proq yuzaga chiqadi.  

T 

---

132 

 

Shu sababli ham, to‗lov balansini tuzish hamda  qoldiqlarni  aniqlash alohida  

ahamiyat  kasb  etadi.  

To‗lov balansi quyidagi asosiy bo‗limlardan tashkil topgan: 

      

• 

savdo   balansi,   ya‘ni   tovarlarning   olib   kirilishi   va   olib   

chiqilishi o‗rtasidagi nisbat; 

      

• 

xizmat va notijorat to‗lovlar balansi; 

      

• 

o‗z    ichiga    tovarlar,    xizmatlar    va    bir    yoqlama    to‗lovlar  

xarakatini  oluvchi joriy operatsiyalar balansi; 

          • kapital va kreditlar xarakatining balansi; 

          • rasmiy valyuta zaxiralari bo‗yicha operatsiyalar.